نقش و جایگاه وقف در توسعه آموزش در زهان (وقف کتاب ، ساخت مدرسه ، پرداخت مستمری معلمان)

آموزش تاثیر مستقیمی بر رشد فرهنگی جامعه داشته و دارد. پیشرفت جوامع به عواملی مختلفی و از جمله آموزش صحیح مربوط می شود. در گذشته دولتها ضرورت پرداختن به آموزش فراگیر و مدرن را حس نمی کرده اند و یا توان مالی مناسبی برای پرداختن بدان را نداشته اند. یکی از عوامل موثر بر تاسیس و رشد و دوام و بقای مراکز آموزشی استفاده از سنت حسنه وقف بوده است. در طول تاریخ افراد خیّر و با شعور فرهنگی بالا برای حیات همیشگی مراکز مهم آموزشی از سنت وقف استفاده می کرده اند. نظامیه ها ، دارالعلم ها ، مدارس ، ربع ها ، رصدخانه ها و سایر نهادهای آموزشی دارای موقوفات بوده اند. در خراسان جنوبی تاسیس مراکز آموزشی نوین و استمرار فعالیت آن در دهه نخستین تاسیس با کمک درآمد املاک موقوفه خیران مُیسّر شده است. در بخش زهان سنت وقف در توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی و استمرار فعالیت مدرسه علمیه و همچنین تاسیس و استمرار مراکز فعالیتهای آموزشی نوین در دهه های نخستین موثر بوده است. در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به بحث مذکور پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که سنت وقف کتاب بر مدرسه علمیه زهان از عهد صفوی به بعد همواره وجود داشته و در تعالی فرهنگی مدرسه و منطقه موثر بوده است. با تاسیس مدارس به سبک مدرن و در زمانی که هنوز مدارس دولتی نبوده، فعالیت دبستان زهان مثل بسیاری دیگر از مدارس شوکتی با کمک درآمد اوقاف میسر بوده و ساخت و ساز های مراکز آموزشی نیز با درآمد اوقاف انجام شده است.