بایسته‌های شناختی نظام سلامت در تمدن نوین اسلامی

نظام سلامت از خرده نظام‌های مهم در نظام کلان اجتماعی بشمار می‌رود که وظیفه ساماندهی وضعیت ‌سلامت انسان ها را بر عهده دارد. نواقص و مشکلات فراوان نظام سلامتِ رایج در جهان، مجامع علمی را به یافتن یک نظام سلامت نوین واداشته است. در این ‌بین تمدن نوین اسلامی با نظام سلامت مختص خود می‌تواند یکی از ارائه‌دهندگان نظام سلامت نوین باشد. نظام سلامت در تمدن‌های بشری از نظر شناخت‌شناسی به دو نوعِ مبتنی بر اصالت تجربه و اصالت عقل تقسیم‌بندی می‌شوند. ویژگی‌های مطلوب نظام سلامت مبتنی بر اصالت تجربه شامل نظم و سلسله ‌مراتب مبتنی بر اجماع، انعطاف‌پذیری و تجاری بودن است و آسیب‌های این نظام شامل نفی مفاهیم کلی و عقلی، ایجاد محرومیت فزاینده، تبدیل‌شدن به عامل بیماری و مرگ، انتقال فرهنگ مادی‌گرایی و غرب‌زدگی، دارو محوری، شیوع بی‌رویه جراحی، وابستگی به فنّاوری، وابستگی به ‌نظام سرمایه‌داری و سلطه غرب است. ویژگی‌های مطلوب نظام سلامت مبتنی بر اصالت عقل نیز شامل سازگاری با مبانی دینی و عقلی، نفوذ بیشتر و نگاه کل‌نگر، عدم وابستگی به ابزار و قابل‌استفاده در محدودترین امکانات، اخلاق محوری، استفاده از مفاهیم ساده و قابلیت آموزش آسان است. آسیب‌های این نظام نیز شامل عدم سازمان‌دهی، دور ماندن از فنّاوری، عقل‌گرایی محض و داروگرایی است. نظام سلامت مطلوب در تمدن نوین اسلامی، نظامی بر پایه شناخت‌شناسی اسلامی است. این نظام با استفاده از فلسفه، فقه، میراث اسلامی، استفاده از فنّاوری و یافته‌های نظام سلامت موجود و ایجاد اسناد تجربی بر اساس گزاره‌های عقلی و تعبدی شکل می‌گیرد و نظام سلامت نوین اسلامی نام دارد.