ویژگی های دوگانگی های ساختاری جامعه ایرانینقش آن در کند/ خنثی سازی توسعه

جامعه ایرانی به لحاظ تاریخی از دوگانگی های قابل توجهی رنج می برد. دوگانگی هایی که به لحاظ شرایط تاریخی و جبرِ تغییرات اجتماعی پدید آمده اند ولی، پس از آن کمتر میل به یکپارچگی دوباره در آنها دیده می شود، به شکلی که با نگاهی به جامعه می توان مصادیق متعددی از این دوگانگی – چندگانگی ها را در عرصه های مختلف مشاهده کرد. برای نمونه در اقتصاد می توان به ساختار تولیدسنتی (صنایع دستی) ساختار تولید صنعتی ،کشاورزی سنتی کشاورزی مکانیزه ، بازار سنتی( تیمچه و...) – بازار مدرن ( پاساژ و مال و .. ) اشاره کرد. در فرهنگ این دوگانگی ها را در کنش ، هنجار ، وارزش های متفاوت ومتعدد می توان همچون ساختار متفاوت حوزه و دانشگاه، نگاه متفاوت به دنیا و جهان پیرامونی و ... سراغ گرفت . در سیاست به گونه ای دیگر این دو چندگانگی ها خودنمایی می کند: تمرکزگرایی مشارکت جویی، یکه سالاری – مردم سالاری، انتصاب انتخاب نمو نه هایی از این دوگانگی ها هستند. بنابراین ضمن آن که باید پذیرفت که تعارض واختلاف یکی از محرک های اصلی توسعه وپیشرفت در جامعه به شمار می آید ، اما دامنۀ اختلاف و تشدید تعارض ها ، یا به عبارتی حجم بالای تعارضات و همستیزی های ناشی از آن در بزنگاه های مهم نقش اصطکاک بین نیروهای پیش برنده جامعه و خنثی سازی نیروهای اجتماعی را ایفاء می کند و به رغم بکارگیری نیروهای فراوان ، در دستیابی به اهداف توسعه ای ناکام می ماند. بر این اساس ، با تکیه بر این دیدگاه نظری با محوریت گزاره های زیر می کوشد تا با بسط گزاره های فوق و مستدل و مستند نمودن آنها و بیان و تحلیل اهمیت لزوم گذار از دوگانگی های گریبانگیر جامعه ایرانی ، در نهایت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مجاب سازد تا با دیدی وسیعتر به این قضیه نگریسته و زمینه های اجتماعی سیاسی لازم برای کاستن از حجم و دامنه دوگانگی ها را به عنوان یک هدف راهبردی برای خویش و نهادهای برنامه ریز وتصمیم ساز در دستور کار خویش قرار دهد:1 تفاوت و تعارض از لازمه های زندگی اجتماعی است2 استمرار تعارض ها وحل نشدن آنها در میان مدت برای جامعه مسئله ساز و بحران آفرین است3 پس ماند تعارضات اجتماعی در طولانی مدت موجب شکل گیری دوگانگی های ساختاری گردیده و همچنان در حال حاضر همخودنمایی می کند .4 هر یک از ساختارگونه های موجود در جامعه کنش، هنجار ، ارزش ، نهاد و سازمان یافتگی های خاص خود را دارا می باشند( تقریباً تمامی عناصر موجود در یک ساختار اجتماعی را دارند)5 جامعه ایرانی حامل ساختارگونه های متعددی در حوزه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی واقتصادی است 6 وجود ساختار گونه های چندگانه و شرایط دو چندگانگی ساختاری هزینه های زیادی برای جامعه در پی دارد وتعارضات زیرپوستی وپیوسته ای را موجب می شوند ( برای تصدیق این گزاره کافی است در عرصه سیاسی اجتماعی به تاریخ ایران در200 150 سال اخیر نگریسته و ببینیم چندین تحول اجتماعی عمده از جنس انقلاب، کودتا، و جنبش های اجتماعی از جنبش تنباکو و انقلاب مشروطه گرفته تا کودتاهای 1299 و 1332و جنبش های 15 خرداد و انقلاب اسلامی ، وقایع سال 1360، کوی دانشگاه 1378 و 1382و رویدادهای سال 88... ، به عنوان پیامدهای تعارضات مورد اشاره در جامعه ایرانی رخ داده است)7 این تعارضاتِ پیوسته ، همواره مانع جدی بر سر راه پیشرفت و توسعه جامعه ایرانی بوده است 8 به هیچ وجه نمی توان تعارضات انباشته شده در جامعه ایرانی را به طور کامل از بین برد ، ولی در چارچوب یک چشم انداز میان دراز مدت بایستی به این راه حل یابی برای این تعارضات توجه داشت وکوشید با برنامه ریزی وآگاهی کامل از دامنه آنها کاست تا شرایط وفاق نسبی و یکپارچگی در ساختارهای اجتماعی پدیدار گردد.