بررسی فرهنگ عامّه پهلوانی از نگاه شهاب‌الدین سهروردی (شیخ اشراق)

فرهنگ پهلوانی که از دل فرهنگ اصیل مردم ایران باستان می‌آید، پیوندهایی با اسطوره، دین، تاریخ و در دوره اسلامی حتی تصوّف و عرفان پیدا کرده است. به تناسب همین پیوندها شاهد تنوعی در آداب و رسوم و تجلّی این مفهوم در رفتار و کردار ایرانیان هستیم. بنابراین فرهنگ پهلوانی، نقش موثری در فرهنگ عامّه مردم ایران در طول تاریخ داشته است. این اهمیّت از دیدگاه نافذ شیخ اشراق هم مغفول نمانده و در آثار خود از شخصیت‌های پهلوانی و همچنین مفهوم فتوّت صحبت می‌کند. با توجه به این ریشه‌های مشترک فلسفه اشراق و فرهنگ عامّه، در این پژوهش سعی شده با دیدگاه شیخ اشراق، فرهنگ پهلوانی بررسی شده و نقاط پیوند آن‌ها یافت شود. همچنین با توجه به مبانی اندیشه شیخ اشراق، اندکی به جایگاه فرهنگ عامّه پهلوانی از دیدگاه او پرداخته شده است.با توجه به منابع و اسناد به جای مانده از شیخ اشراق و همچنین فرهنگ عامّه، لازم آمدکه داده‌های این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای جمع‌آوری و سپس شرح و تفسیری برای آن‌ها ارائه شود.در نهایت چنین به نظر می‌رسد که فیلسوف فرزانه با توجّهی که به میراث خسروانی ایرانیان باستان داشته و قدر و ارزشی که برای کتب دینی و متون پهلوی دوره باستان قائل بوده است و از طرفی هماهنگی اندیشه‌های او با تصوّف و عرفان، به نوعی به فرهنگ عامّه و کهن ایرانیان مخصوصا فرهنگ فتوّت و پهلوانی، ارزش والایی می‌بخشد؛ زیرا این فرهنگ عامّه به خصوص فرهنگ پهلوانی، از همین متون مقدّس و فرهنگ خسروانی سرچشمه می‌گیرد. همچنین با نگریستن به این فرهنگ از نگاه سهروردی، شاهد ژرفای این میراث کهن خواهیم بود.