وحدت وجود در متن آثار شیخ اشراق

آنچه امروزه از حکمت اشراقی سهروردی معروف شده اینست که وی معتقد به اصالت ماهیت و اعتباری بودن وجود است؛ اندیشه ای که علی رغم مشهور بودنش٬ مخالفان مهمی در میان برخی متفکران از جمله ملاصدرا٬ علامه طباطبایی و سید محمد کاظم عصار دارد؛ مفسران سنتی شیخ اشراق تعالیم او را چنان تفسیر می کنند که به تخریب عقیده ی اصالت وجود نمی انجامد بلکه وجود شی ء را که آنی و عرضی است٬ تابع مثال آن می دانند که نسبت به وجود ارضی آن اصیل است . در حقیقت همچنان که ملاصدرا بیان کرده٬ سهروردی نور را جانشین وجود می کند و تمام خصوصیاتی را که آیینهای دیگر متعلق به وجود می دانند٬ وی به نور نسبت می دهد. باری٬ به نظر می رسد در جامعه فکری حاضر٬ پیگیری نگاه وحدت وجود در آثار شیخ اشراق٬ با توجه به ریشه داشتن این بحث در اصالت وجود٬ حرکتی برخلاف عرف سهروردی پژوهی معاصر می باشد؛ نکته مهم دیگر اینکه٬ برای وحدت وجود معانی مختلفی ذکر شده٬ که باعث واکنشهای مختلف از تکفیر متشرعان تا تصور برخی از عالیترین مراتب توحید شده است. در ابتدای این مقاله سعی می شود معانی مختلف وحدت وجود٬ به اختصار تبیین گردد٬ و سپس در قسمت دوم سعی برآنست با توجه به تعریفات مطرح شده از وحدت وجود٬ رگه های آن در متن برخی از آثار سهروردی رهگیری شود. البته در صورت تبیین مدعیات فوق٬ فرصتی تازه جهت نگاهی نو به آثار این حکیم اشراقی فراهم خواهد آمد.