ابصار در نزد سهروردی

ابصار در نزد دانشمندان قبل از سهروردی به دو گونۀ عمده تفسیر شده است. دسته‌ای ابصار را خروج شعاع از چشم می‌دانسته‌اند و دسته‌ای دیگر معتقد به انطباع تصویر در چشم بودند. امّا شیخ اشراق، احیاگر حکمت ایران باستان، اوّلین فیلسوفی است که ارتباط مستقیم و بدون هیچ واسطه‌ با عالم خارج را تحت عنوان اضافۀ اشراقیّه مطرح میسازد. وی با نظریّۀ ابصار خویش دو رای مزبور را از روی استدلال رد کرده است. به این ترتیب شیخ اشراق، مقابلۀ جسم، حضور نور و سالم بودن چشم را از شرایط ابصار می‌داند، امّا حضور رکن دیدن به شمار می‌رود. با نظریّۀ شیخ اشراق، بسیاری از نظریّات رایج مانند «علم حق تعالی» منقلب می‌گردد و افق تازه‌ای به روی علم و فلسفه گشوده می‌شود. در این مقاله با رجوع به آثار شیخ اشراق، ربط ابصار به علم حضوری و جایگاه علم حصولی در این میان بررسی خواهد شد.