بررسی جایگاه هستی‌شناختی نور در اندیشۀ اشراقی

از جمله موضوعات مهم در شناخت دقیق مفاد حکمت اشراق، فهم صحیح از حقیقت نور از منظر شیخ اشراق، و نوع مواجهه ی فیلسوفان پسین با این کلیدواژه ی بنیادین حکمت اشراق است. این نوشتار بر آن است که با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی حقیقت نور در حکمت اشراق و رابطه ی آن با برخی مفاهیم متقارب بپردازد. در همین راستا، به بررسی مفهوم ظلمت نیز به عنوان مقابل نور پرداخته شده است. این تحقیق بدین نتیجه دست یازیده است که تقسیم نور و ظلمت، تقسیمی متقارب با سنّت فلسفی ایران باستان در تقسیم به گیتی و مینو است؛ همچنین، این تقسیم، تقسیم حقایق خارجی بر اساس ملاک معرفتیِ خودآگاهی است و هر موجود دارای ویژگی خودآگاهی، نور است و هر موجودی که دارای این ویژگی نباشد، مصداق ظلمت است. بر این اساس، نور در اندیشه ی اشراقی، مترادف با وجود نیست و قرائن ظریفی در آثار شیخ اشراق به نفع عدول شیخ اشراق از وجود به سوی نور وجود دارد، هرچند این واژه نزد فیلسوفان پسااشراقی، با معنا و کاربردی متفاوت، مترادف با وجود بکار رفته است.