بهره‌گیری حکمای اشراقی هند از زبان فارسی در ترویج آموزه‌های سهروردی

حکمت اشراقی از سدة 8.ق به عنوان یک نظام فلسفی پیشتاز در عرصة فرهنگ اسلامی هند مطرح بود. اشراقیون از طریق پیوندهایی که با امرا، فقها، صوفیه و فلاسفه ایجاد نمودند، حتی چندین سده بعد از افول مکتب سهروردی در ایران، رونق آن را در شبه قاره حفظ کردند. این مقاله می کوشد به روش توصیفی-تحلیلی نشان دهد: اشراقیون هندی که به مراتب بیش از همتایان ایرانیِ خود به زبان فارسی پایبند بودند، از این زبان برای گسترش و بقای حکمت سهروردی در هند استفاده کردند. اشراقیون هند دریافتند که «زبان فارسی» به عنوان زبان کهن این مکتب و زبان رسمی و عمومیِ هند، می تواند اندیشه های اشراقی را از حلقه های محدود فکری فراتر برد و در دسترس همگان قرار دهد. آنان با راه اندازی مدارس فلسفی، ترجمة آثار سهرودی به زبان فارسی، شرح کتابهای اصلی اشراقی به زبان فارسی، تالیف آثار فارسی اشراقی به نام سلاطین و امرای هندی، و حتی سرودن اشعاری با دستمایه های اشراقی، هم دامنة زبان و ادب «فارسی» را توسعه دادند و هم اقوال فرزانگان ایران باستان را در افواه پیروان خویش ماندگار کردند. البته خدمات ایشان تنها به مسلمانان محدود نبود، بلکه مکتب اشراقی بر غنای ادبیات کهن فارسی میان برخی فرقه های زرتشتی شبه قاره، مانند آذرکیوانیان، اثر نهاد و یا به عنوان رقیبی برای حکمت اوپانیشادها، شماری از هندوها را به خود جذب نمود.