خوانش رابطه انسان و طبیعت در معماری خانه، در گذار از سنت به مدرنیته

در گذشته شیوه زیستِ متاثر از رابطه و هم نشینی انسان، طبیعت و معماری، خصوصاً در معماری خانه ایرانی به پویایی و ماندگاری رسیده بود. این درحالی است که در روزگار معاصر (پهلوی) با ورود معماری جهانی (مدرن) به مرور زمان این رابطه قواعدی نو بر خود گرفت. به طوری که باعث تغییر در ساختار شکلی خانه، ارتباط با طبیعت و در نهایت شیوه زیست ساکنانش شد. از این رو احیای رابطه گذشته انسان و طبیعت در زندگی امروز مستلزم شناخت دقیق و خوانش مجدد از این رابطه در معماری سنتی خواهد بود که این خود ضرورت پرداختن به این موضوع است. هدف اصلی این مقاله شناخت محیط و مولفه های آن، روابط، قواعد، معنا و مفهوم هر یک، و خوانش آن در معماری سنتی و معاصر و در نهایت شناسایی عوامل موثر بر تغییر الگوی ساخت خانه، در گذار از سنت به مدرنیته خواهد بود که بتوان از آن در جهت بهبود وضعیت امروز بهره جست. نتایج بررسی ها نشان می دهد، رابطه ایرانیان با طبیعت در گذشته بر اساس احترام به طبیعت و هم زیستی با آن بوده که به تبعیت از جهان بینی و فرهنگ اصیل ایرانی شکل گرفته است. همچنین در دوره معاصر در گذار از سنت به مدرنیته، عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ضوابط معماری و شهرسازی، تغییر در شیوه زندگی و فرهنگ، و ورود تکنولوژی، سبب تغییر در الگوی ساخت و نیز سازمان فضایی خانه شده و به مرور زمان شیوه زیست سنتی که در آن طبیعت نقشی اساسی در شکل گیری سازمان فضایی خانه داشت، کمتر مورد توجه قرار گرفت تا آنجا که بسیاری از خانه ها، در الگویی متفاوت با گذشته در محدودترین نوع ارتباط با طبیعت شکل گرفتند. به نظر می‌رسد امروزه با توجه به محدودیت داشتن حیاط، بهره مندی از قابلیت تداوم فضایی در ارتباط با محیط و نیز استفاده از کیفیت ایوان به عنوان یکی مهم ترین عناصر در ارتباط با طبیعت، راهگشای مناسبی در اجرای طرح های کنونی خواهد بود. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی است.