راهبردهای کاهش آسیب پذیری شهر در برابر تهدیدات نظامی (نمونه موردی: ناحیه یک از منطقه یازده تهران)

تحولات ایجادشده ناشی از تمرکز فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در شهرها و نیز عدم توجه به ویژگی های یک محیط ایمن و آماده در برابر تهدیدات نظامی طی دهه های اخیر، آسیب پذیری شهرهای امروزی به عنوان بستر زیست انسان در راه رسیدن به زندگی پایدار شهری را در مواقع بحران افزایش داده است. براین اساس برنامه ریزی شهری به دنبال ارتقای کیفیت زندگی ساکنان و ساختن شهری ایمن و امن برای زندگی در تمامی شرایط بویژه در زمان بحران است که راه دستیابی به این مهم از طریق شناخت اصول پدافندغیرعامل به منظور کاهش آسیب پذیری شهرها در زمان بروز تهدیدات نظامی است. بنابراین در این تحقیق عوامل موثر بر کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر تهدیدات نظامی براساس رویکرد پدافندغیرعامل شناسایی شده و به سنجش آنها در کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی کشور پرداخته می شود. در این پژوهش از ناحیه یک منطقه 11 شهر تهران به عنوان محدوده مطالعاتی استفاده شده است. این ناحیه در اکثر طرح های فرادست به عنوان بخش مهمی از هسته مرکزی شهر تهران معرفی شده است و به علت استقرار طیف وسیعی از کاربری های مهم شهری، فراشهری و ملی، در حملات هوایی آسیب پذیر به نظر می رسد. براین اساس روش مطالعه حاضر، توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری داده ها از سه روش بررسی اسنادی، مشاهده میدانی و پیمایشی(توزیع پرسش نامه) بهره گرفته شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار arcgis ، spss و expert choice استفاده شده است و از روش ahp برای وزن دهی شاخص های پدافندغیرعامل و از آزمون فریدمن برای اولویت بندی راهبردهای کاهش آسیب پذیری ناحیه مطالعاتی در مواقع بروز تهدیدات نظامی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که معیارهای پراکنش جمعیت (وزن:0.230)، ویژگی های کالبدی بافت و فرم (وزن:0.221) و سازگاری کاربری ها (وزن:0.147) بیشترین وزن را دربین معیارهای آسیب پذیری کسب کردند و 68 درصد از سطح نمونه مطالعاتی نیز دارای آسیب پذیری متوسط رو به بالا در برابر تهدیدات نظامی می باشد. همچنین مهمترین راهبردهای کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدات نظامی به ترتیب، توسعه کاربری های چندعملکردی در محدوده با ساماندهی کاربری های فرهنگی و مذهبی (w7o8)، ساماندهی و مکان یابی فضاهای سبز و باز در محدوده برای تعریف مراکز پشتیبان در زمان بحران (w6o5) و توجه به ایجاد فضاهای امن در محدوده (s4o4) شناسایی شده است.