بررسی هویت و جایگاه حکمت و هنر اسلامی در معماری مساجد ایرانی

معماری مساجد براساس زمان شکل گیری حجم آن، همواره از اصول خاص کالبدی مربوط به زمان خود پیروی دارد. اما مطلب مهم این می باشد که این اصول کالبدی باتوجه به اینکه در ادوار تاریخی و سرزمین های اسلامی گوناگون، تغییر و تحولاتی داشته است، اما جایگاه والای مسجد برای مسلمان ها باعث شده تا اصول و قواعدی یکسان در معماری مساجد در ادوار مختلف رعایت گردد تا آن حس مطلوب را که باید به افراد دست بدهد، وجود آورد. حکمت را می توان همان معرفت و شناخت بشرى از هستی ها در نظر گرفت. حکمت چیزی جز راه بردن اندیشه انسان براى شناخت جهان هستى نمى باشند. در نگاهی برتر، حکمت شناخت خداوند حق متعال یا وجود یا موجودات این جهان است و کمالى روحى و فکرى از معرفت به حقایق موجودات بدست مى آورد. هنر فطری و دینی از زمان پیداش به دنبال محیطی است که پیروان خود را در آنجا دور هم جمع نماید. عامل اصلی این تجمع عبادت است و وسیله ای است برای ایجاد تعاملات اجتماعی بین پیروان آن دین، به ویژه ادیانی که به تعاملات اجتماعی بها داده اند. انسان موجودی فطری می باشد، که برای مرتبط شدن با آفریننده خود به مکانی نیاز دارد که دارای ویژگی های آسمانی و معنوی باشد. این مقاله با رویکرد تحلیلی- توصیفی به دنبال آن است تا به بررسی معنایی و مفهومی حکمت در لغت و کنکاش حکمت اسلامی و بازخوردهای آن در معماری و هنر مساجد بپردازد و ارتباط محتوایی و معنایی آن ها در خصوص ماهیت تعریف حکمت اسلامی را از منظر مبانی و مفاهیم قابل بیان در معماری با روش استنتاجی، استخراج نماید.