عرف سیاسی و عرف اساسی در اندیشهی مرحوم آیت الله عمید زنجانی (ره)

«عرف اساسی» به مثابه یکی از منابع حقوق اساسی، علاوه بر نظام های قانون اساسی نانوشته، امروزه حتی در بسیاری از نظام های دارای قانون اساسی مکتوب و مدون نیز مورد پذیرش و توجه قرار گرفته است. این موضوع و همچنین تحلیل برخی مصادیق آن در آثار آیت الله عمید زنجانی مورد بحث واقع شده است. از سویی مفهوم دیگری تحت عنوان «عرف سیاسی» نیز در این آثار به چشم می خورد که رابطه ی تنگاتنگی با مفهوم پیشین دارد. در این رابطه سوالی که به ذهن می آید این است که آیا اساساً نسبتی میان مفهوم عرف اساسی و عرف سیاسی قابل تصور می باشد یا خیر؟ پاسخ به این پرسش نیازمند ارائه تعریف مشخص از هر دو مفهوم و دقت نظر در حدود و ثغور میان آنها است. سنگ بنای نظرات مرحوم عمید در مراجعه به عرف سیاسی و اساسی اثبات حکومت اسلامی و ضروریات آن از نگاه برون دینی و عرف رایج بشری است. در این مقاله با نگاهی به آثار مرحوم آیت الله عمید زنجانی تلاش شده است تا با روش توصیفی تحلیلی، مفهوم، مشروعیت و اعتبار عرف های اساسی و عرف های سیاسی و همچنین ارتباط میان آنها مورد بحث قرار گیرد.