حقوق شهروندی و جایگاه اقلیت ها در نگاه آیت الله عمید زنجانی

حقوق شهروندی از رایج ترین گفتمان های دنیای امروز است. کوشش بسیاری صورت می گیرد تا شناسایی و احترام به حقوق شهروندی زاییده تمدن غرب و پدیده نوظهوری معرفی شود که پیشینه ای در آموزه های دینی ندارد. بالاتر اینکه، اصرار بی دلیل و نادرستی وجود دارد تا به طور خاص اندیشه حکومت اسلامی را با این مقوله ناسازگار نشان دهند. در میان شاخه های متعدد مباحث حقوق شهروندی، حقوق اقلیت ها البته از اهمیت بالاتری برخوردار است و به نوعی شاخصه ارزیابی مبانی نظری حکومت ها و نیز رفتار عملی حاکمان به شمار می رود. نگاهی حتی گذرا به متون اصیل شریعت جای تردید باقی نمی گذارد که حقوق شهروندی، و از جمله بحث حقوق اقلیت ها مولود غرب نیست. مبانی مستحکم و آموزه های صریح اسلامی حکم می کند که تامین و دفاع از حقوق یکایک شهروندان را یکی از دلایل اصلی تشکیل حکومت و از اساسی ترین تکالیف زمامداران بدانیم. با این حال، چگونگی مواجهه متفکران مسلمان با این مقوله و لزوم اجتناب از تبیین های نادرست و گرفتار آمدن در دام عملیات های روانی و تبلیغاتی دشمنان نیز مهم است. مطالعه این موضوع در آثار آیت الله عباسعلی عمید زنجانی که از سویی یک عالم برجسته دینی و از سوی دیگر استاد شناخته شده دانشگاه تهران بوده، و از سوی دیگر در تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران و تحکیم مبانی نظری و حقوقی نقشی فعال داشته اند، می تواند منبع معتبری برای تبیین حقوق شهروندی و جایگاه اقلیت ها در نظام سیاسی مبتنی بر شریعت اسلامی باشد.