دیدگاههای مختلف درباره تعدد حکومت در نظریه ولایت فقیه

در مدل حکومتی اسلام، تشیع قائل به وحدت امام می باشد و امامت بالفعل معصوم را تنها برای یک نفر جایز می داند. اما در مورد اینکه آیا در دوران غیبت نیز این مساله جاری است و یا می توان تعدد حکومت را پذیرفت نظرات مختلفی ابراز گردیده است. هدف اصلی پژوهش، بررسی امکان تعدد حکومت در نظریه ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه استاد عمید زنجانی است. شرایط عصر غیبت و واقعیت هایی چون ضرورت تشکیل حکومت و اعمال حاکمیت، وجود دولت کشورها و مفهوم ملت و شهروندی ایجاب می کند، بستر اعمال حکومت اسلامی را برای اجرای احکام حکومتی و قوانین شناسایی نماییم. سیرپژوهشی این مقاله از نوع تحقیقات کیفی و توصیفی_ تحلیلی بوده که با توجه به موضوع و ماهیت با پشتوانه اسناد، شیوه کتابخانه ای و مصاحبه را برگزیده است. این پژوهش درابتدا با بیان کلیاتی پیرامون تاریخچه تعدد حکومت در تشیع، تعدد حکومت در نظریه نصب ولی فقیه و در نظریه انتخاب ولی فقیه را با محوریت فکری استاد عمید زنجانی مورد بحث قرار می دهد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که با بررسی دیدگاه های مختلف در مساله به این نتیجه می توان رسید که قاعده کلی و قطعی درباره عدم امکان یا امکان تعدد حکومت در نظریه ولایت فقیه وجود ندارد حتی این عدم قطعیت در هر دو قرائت انتخاب و انتصاب از ولایت فقیه هم وجود دارد در هر یک از قرائت های موجود از نظریه ولایت فقیه می توان از امکان یا عدم امکان شرعی تعدد حکومت سخن به میان آورد. در نظریه نصب بر اساس دو مبنای مصلحت و نیز نصب فقهای متعدد براساس ادله ولایت فقیه امکان تعدد حکومت و ولایت در عصر غیبت قابل تصور است. علی رغم نگاه اولیه نسبت به نظریه انتخاب می توان گفت که اصل اولیه در آن وحدت حکومت است. بر این اساس با توجه به پذیرش انتخاب اهل حل و عقد در انتخاب ولی فقیه، در صورت تشکیل حکومت ولی فقیه منتخب که واجد شرایط نیز هست بر مسلمانان دیگر کشورها واجب است که به حکومت او بپیوندند و حکومت واحد اسلامی را تحقق ببخشند. به علت فعلیت ولایت فقیه حاکم در این نظریه با مشکل تزاحم فقهاء مواجه نیستیم. بنابراین حکم ولی فقیه بر تمامی مسلمانان که با او بیعت کرده اند واجب الاتباع است. از سوی دیگر با توجه به پذیرش دو مفهوم حاکمیت ملّی و مرزهای ملی در نظریه انتخاب هر حکومتی محدود به قلمرو انتخاب کنندگان خود می باشد.