مشروعیت دولت صفوی از منظر حقوق اساسی در پرتو تعامل دولت با فقهای شیعه

از نظر شاهان صفوی یکی از منابع قدرت آنان شیعی بودن می باشد؛ اما در مورد اینکه آیا فقهای شیعه نیز نهاد سلطنت را مشروع می دانستند، اختلاف نظر است. با طرح این پرسش که مشروعیت دولت صفوی چه نسبتی با تایید دولت توسط علمای شیعه داشته است؟ نوع تحقیق تاریخی- مقطعی، از منظر غایت بنیادین و و بر مبنای پرسش روش آن توصیفی است. نظریه اصیل مشروعیت دولت در نزد علمای شیعه، ولایت فقیه جامع الشرایط است و تایید حکومت صفوی توسط علما به معنای کنار گذاشتن گفتمان غالب نیست. در طول دوره صفویه با نظرات یک دستی روبه رو نیستیم؛ از مشروعیت شرعی اوایل صفویه (تنها، حکومت فقیه جامع الشرایط به نیابت از امام، حق است: نظرات کرکی و شهید ثانی) به مشروعیت عرفی می رسیم که نظر علامه مجلسی بود مبنی بر شرعی کردن عرف و نزدیکی بیشتر به قدرت سیاسی. سیر تاریخی فقه سیاسی شیعه را می توان همکاری با سلاطین از باب احکام ثانویه و در عین حال اعتقاد به برحق بودن حکومت فقیه جامع الشرایط دانست. با وجود نظر محقق کرکی که عنوان خاتم المجتهدین دارد، نمی توان گفتمان غالب را سلطنت مشروعه (رای علامه مجلسی) دانست. گفتمان غالب عصر صفوی، نظریه سلطنت ماذون مبنی بر ولایت فقیه در تمام شئون (رای محقق کرکی) است.