نظام دانشگاهی ایران و تربیت حرفه ای دانشجویان تاریخ با تکیه بر نقش استادان تاریخ

وضعیت نامطلوب کنونی و چشم انداز مبهم حرفه تاریخ و تاریخ نگاری در آینده، بر کمتر کسی از علاقه مندان، استادان، دانشجویان و پژوهشگران تاریخ پوشیده است. در میان همه علل و عوامل مُمکنی که می توان در پاسخ به چرایی این وضعیت برشمرد، نقش نظام دانشگاهی ایران شاخص خواهد بود. درواقع نظام دانشگاهی در ایران به ویژه در سال های اخیر هرگز نتوانسته در تربیت حرفه ای دانشجویان تاریخ موفق باشد و دانشجویانی کتاب خوان، باسواد، پژوهش گر و متفکر تربیت کند. دانشجویان کارشناسی و حتی مقاطع تحصیلات تکمیلیِ تربیت شده در این نظام، غالباً نه تنها با چارچوب های نظری و روش-شناختی رشته تاریخ و تاریخ نگاری به کلی بیگانه اند، بلکه حتی آشنایی کافی با اولیّات این رشته مانند منبع شناسی (آشنایی با منابع دست اول و دوم)، روش پژوهش (حتی در سطح فیش برداری)، آشنایی با نسخ خطی، اسناد و... ندارند. دانشجویانی که در چنین نظامی دانش آموخته می شوند غالباً ناتوان از نگارش یک مقاله ساده تاریخی هستند. نه می دانند چگونه شروع کنند و نه چگونه پایان دهند. روشن است از میان چنین دانشجویانی هرگز تاریخ نگاران توانایی برنخواهد خواست. با این وصف هدف اصلی از نگارش این مقاله بررسی نقش و تاثیر نظام دانشگاهی ایران بر پیدایش وضعیت نامطلوب کنونی رشته تاریخ و آینده مبهم حرفه تاریخ نگاری خواهد بود. بنابر یافته های پژوهش ازآنجاکه تغییرات کلان در نظام آموزشی در کوتاه مدت و حتی میان مدت متصوّر نیست، وظیفه اصلی برای خروج از این وضعیت نابسامان (در حد مقدور) بر دوش استادان تاریخ در دانشگاه ها قرار دارد.