شناسایی مولفه های قابلیت‌های پویا در شرکت‌های دانش بنیان: مرور ازطریق کتاب‌سنجی

هدف پژوهش حاضر، مطالعه روند پژوهش‌ها پیرامون مفهوم قابلیت‌های پویا و شناسایی مولفه-های آن در شرکت‌های دانش‌بنیان، با استفاده از روش تحلیل کتاب‌سنجی است. این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و با رویکرد کتاب‌سنجی انجام شده است. تحلیل کتاب‌سنجی، از طریق استناد، جفت‌بندی کتابشناختی، هم‌رخدادی واژگان و خوشه بندی، مروری منتقدانه جهت شناسایی مضامین اصلی و مفاهیم پایه‌ای موضوع فراهم می‌نماید. ابزار گردآوری داده‌ها، پایگاه‌های داده حاصل از جستجو و فهرست‌بندی مقالات web of science بوده و روش تجزیه تحلیل، ابزارها و نقشه‌های کتاب‌سنجی با استفاده از نرم‌افزار r است. تعداد مقالات مورد بررسی، 2242 مقالۀ منتشر شده در پایگاه در بازه زمانی 1991 تا 2023 است. در گام اول، آمار توصیفی از پژوهش‌های استخراج شده بیان شد، نرخ رشد تقریباً 15 درصدی در این بازه زمانی، بیانگر اهمیت موضوع قابلیت‌های پویا در شرکت‌های دانش‌بنیان از نگاه پژوهشگران می‌باشد. در مرحله بعد به شناسایی تاثیرگذارترین افراد، آثار و نشریات پرداخته شد. به منظور بررسی روندهای معاصر و جریان‌های پژوهشی در حوزه قابلیت‌های پویا، بر اساس روش خوشه‌بندی از طریق جفت‌بندی کتاب‌شناختی شش خوشه حاصل شد. نتایج این خوشه‌بندی بیانگر محوریت دانش در تمامی این جریان‌های فکری بود. پس از استخراج و خوشه‌بندی مقالات، نامگذاری هر خوشه بر اساس پارامترهای مهم کلیدواژگان پرتکرار هریک انجام شد که هفت مولفه «شناسایی، تفسیر و بهره برداری از فرصت‌ها»، «خلاقیت، نوآوری و چابکی»، «رهبری»، «یادگیری»، «سرمایه‌های سازمانی»، «انطباق پذیری» و «فرهنگ سازمانی» شناسایی شدند. احصا دو مولفه «رهبری» و «فرهنگ سازمانی» به عنوان جنبه‌های قابلیت‌های پویا، از جنبه‌های نوآوری این پژوهش است.

identifying the components of dynamic capabilities in knowledge-based companies: review through bibliometric

the aim of the current research is to study the research process around the concept of dynamic capabilities and identify its components in knowledge-based companies, using bibliometric analysis method. bibliometric analysis provides a critical review to identify the main themes and basic concepts of the subject. the data collection tool is the databases resulting from the search of wos articles, and the analysis method is bibliometric tools using r. the number of reviewed articles is 2242 published in the period from 1991 to 2023. in the first step, the descriptive statistics of the extracted researches were stated, the growth rate of approximately 15% in this period of time indicates the importance of the research subject from the researchers’ point of view. in the next step, the most influential people, works and publications were identified. in order to investigate contemporary trends and research flows in the field of dynamic capabilities, six clusters were obtained based on the clustering method through bibliographic pairing. the results of this clustering showed the centrality of knowledge in all these thought processes. after extracting and clustering the articles, the naming of each cluster was done based on the important parameters of the most frequent keywords of each, which are the seven components of &identifying, interpreting and exploiting opportunities&, &creativity, innovation and agility&, &leadership&, &learning&, & organizational capitals, &adaptability& and &organizational culture& were identified. stating the two components of &leadership& and &organizational culture& as aspects of dynamic capabilities is one of the innovative aspects of this research.