نقش سواد رسانه ای در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان

سواد رسانه ای در شکل گیری هویت تعاملات انسانی بسیار تاثیرگذار است؛ به طور کلی، فرد هنگامی که به تعامل با دیگری می پردازد، هویت خویش را به عنوان یک عضو جامعه پیدا میکند. از طرف دیگر، با ظهور فناوری های نوین ارتباطی، دگرگونی بنیادینی در معاملات و ارتباطات انسانی ایجاد شد و هویت در بستر تعاملات اجتماعی تعریف شد؛ اما در جهان معاصر که بشر با سیری وصف ناپذیر از جامعه صنعتی به فراصنعتی پا نهاده، در بحث هویت و مباحث اخلاقی و ارزشی سیر قهقرایی پیدا کرده است؛ به طوری که زمینه ظهور و بروز انواع نگرانی ها، ناآرامی های روانی و اجتماعی را در پی داشته است. در این میان، دین در تمدن بشری و هویت‌بخشی به انسان و جامعه انسانی نقشی اساسی دارد؛ هر چند دین نیز مانند زبان و نژاد شاخه‌ای از فرهنگ است، ولی می‌توان دین را اولین منبع هویت‌ بخشی یک جامعه محسوب نمود. از آنجا که انتقال ارزشها از طریق ارتباطات صورت می­گیرد، با ظهور فناوری های جدید نوع ارتباطات نیز دچاردستخوش و دگرگونی های بنیادین می گردد که همین گستردگی ارتباطات بدون داشتن دانشی برای مواجهه هویت دینی، جوانان ایران معاصر را با نوعی بحران مواجه کرده است. به نظر میرسد تنها راه چاره انسان جهت در امان ماندن از این عوارض، این است که گمشده اساسی خود معنویت و هویت دینی را هر چه زودتر یافته و به هویت حقیقی خویش پی ببرد؛ البته این کار بدون داشتن علمی برای مواجه با این وسایل ارتباطی محقق نمی ­شود؛ چرا که هویت دینی حول محورهایی هم­چون مرز جغرافیای سرزمین دین و مذهب، باورها و سنن فرهنگی و زبان مشترک تعریف میشود. از طرف دیگر، دستیابی به جامعه مجازی منجر به اجتماعی شدن بیشتر و سطوح بالاتری از جامعه پذیری می شود؛ لذا نیاز به سواد رسانه ای به عنوان سلاحی برای مقابله با ایدئولوژی و رفتارهای نوپدید کنشگران اجتماعی لازم است. در این پژوهش که بر اساس پرسش اصلی پژوهش مبنی بر اینکه آیا سواد رسانه ای در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان تاثیرگذار بوده است، با روش مصاحبه توصیفی تحلیلی انجام یافته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استفاده از رسانه ها به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی بدون داشتن دانش و مهارت سواد رسانه ای باعث تغییرات در میزان هویت ‌دینی جوانان شده و با تغییر یا جایگزین شدن عوامل دیگر، معناسازی هویت را دستخوش تغییر نموده‌اند.