نقش عرفان در برقراری صلح و همزیستی مسالمت آمیز در غزلیات دیوان شمس و ابوالمعانی بیدل دهلوی

تحقق صلح و آشتی از آرزوهای دیرینه بشریت است و کتاب‌های آسمانی به این مسئله تاکید زیادی کرده‌اند. متفکران برجسته پیرو ادیان و مکاتب فکری از منظرهای مختلف مقوله «صلح» را مورد توجه قرار داده اند و برای تحقق آن، راهکارهایی ارایه نموده‌اند. در قرائت جامع و فراگیر عارفان مسلمان از مفهوم «صلح» این مسئله به توحید و خدا باوری جهان‌شمول مبتنی است. برای نمونه « مولانا»و « بیدل دهلوی »در بازخوانی این مقوله؛ جهان را سراسر پرتو نور خدا می دانند و از آنجا که خلایق و انسان ها آینه‌های خداوندی و پرتوهای دوست‌داشتنی نورحق اند. بر این اساس، آدمیان از هر نژاد و مذهبی که باشند، از نور خداوندی و کرامت ذاتی بهره‌مندند. به همین جهت، ایشان با طرح ایده‌ی «وحدت متعالی ادیان» ادیان را به سان راه‌هایی برای تکامل و تعالی و خیرخواهی و صلح‌طلبی همه انسان ها می دانند که پیرو هیچ دینی نمی تواند پیروان دیگر ادیان را تکفیر و یا حقوق و کرامت انسانی آنان را پایمال کند. مولانا و بیدل با پیشنهاد «ایده صلح کل» برای بشریت، تمایز میان انسان ها را امر اعتباری می دانند و برای تحقق دوستی وعشق، آدمیان را از تکفیر، تعصب، قشری‌گری، ظلم و استبداد بر حذر می دارند و به مروت و مدارا، عدالت‌طلبی، ظلم‌ستیزی، شفقت با خلق، تسامح و همدلی و نوع‌دوستی دعوت می کنند. در این تحقیق به روش کتابخانه ای شماری از غزلیات دیوان شمس و غزلیات بیدل دهلوی مورد بررسی قرار می گیرد.