رویکرد درزمانی به زیبایی شناسی در مقالات شمس تبریزی

پژوهش حاضر به سطوح زیبایی‌شناسی مقالات شمس تبریزی به عنوان یک اثر می‌پردازد و در آن نشان داده می‌شود که زیبایی در آن، در سه وضعیت مورد توجه قرار گرفته است: به عنوان وضعیت تراز از دیدگاه تحقق زیبایی، به عنوان وضعیت پیشینی از دیدگاه انگیزش زیبایی و به عنوان وضعیت پسینی از دیدگاه انکشاف زیبایی. در وضعیت تراز، محور اصلی تحقق زیبایی، حب است و برخی امور چون لذت که در پیوند با آن صورت‌بندی می‌شوند. در وضعیت پیشینی یا انگیزشی، محور راستی دو دور بودن از کاستی است و در وضعیت پسینی یا انکشافی، محور گفت‌وگو میان ظهور و خفاست. در گزارش پژوهش نمودهای این الگوی سه‌وضعیتی در اثر نشان داده می‌شود و در مقام دست‌یابی به صورتی منقح از الگو، به تناسب مقایسه‌هایی با مثنوی معنوی و دیوان غزلیات مولانا نیز صورت خواهد پذیرفت. مسئله اصلی در پژوهش حاضر، رسیدن به یک الگوی زیبایی‌شناختی در مقالات شمس است و روش به کار گرفته شده در آن، کاوش زمینه‌مند است. در مسیر اجرا، در تعامل میان معیارهای شناخته برای زیبایی در زیبایی‌شناسی عمومی و رشته معیارهای زمینه‌مند در اثر مورد مطالعه، محورها شناسایی شده و مفهوم‌ها و گزاره‌های اثر بر اساس آنها مفصل‌بندی می‌گردند تا الگوی پیشنهادی فراهم آید.