واکاوی مفاهیم «زیستن در لحظه» و «شادی» در عرفان های نوظهور و عرفان اسلامی با تاکید بر آراء اُشو و مولانا

جهانی شدن و درنوردیده شدن مرزهای فرهنگی، زمینه‌ساز ظهور پدیده‌های گوناگونی شده است که برخی از آنها آسیب‌ها و تبعات فراوانی را در بسیاری کشورها به‌ دنبال داشته‌اند. یکی از این پدیده‌ها، جریان‌های نوظهور معناگرایی است که از آنها با تعبیر جنبش‌های نوپدید معنوی و عرفان‌های نوظهور یاد می‌شود. متاسفانه امروزه شاهد رشد و گسترش روزافزون تعالیم این گروه‌های معناگرا در داخل ایران هستیم و این در حالی است که فرهنگ ما سرشار از تعالیم معنوی و عرفانی اصیلی است که از سرچشمه آموزه‌های دین اسلام سیراب شده‌اند و با فرهنگ حاکم بر کشور نیز همخوانی و سازگاری دارند. این پژوهش با در نظر گرفتن این مسئله و با این اعتقاد که یکی از دلایل اصلی ترویج تعالیم عرفان‌های نوظهور و گرایش روزافزون به سوی آنها در داخل کشور، به دلیل تشابه مفاهیم به کاربرده شده از سوی این جنبش‌ها، با مفاهیمی است که در تعالیم عرفانی و معنوی برجستة داخلی وجود دارد. مضامین «زیستن در لحظه» و «شادی» که از جمله پرکاربردترین مضامین در آموزه‌های عرفانی ومعنوی هستند را در تعالیم بنیان‌گذار یکی از جنبش‌های نوپدید معنوی به نام اُشو، و آموزه‌های مولانا به‌عنوان یکی از نمایندگان راستین عرفان و معنویت اسلامی مورد بررسی دقیق قرار داد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که براساس تفاوت بنیادین مبانی هستی‌شناسی و انسان‌شناسی اُشو و مولانا؛ برداشت آنها از مفاهیم «زیستن در لحظه» و «شادی» نیز تفاوتی بنیادین دارد؛ به گونه‌ای که تعالیم اُشو آدمی را به زیستنی اینجایی و اکنونی و شادی‌های ناپایدار دنیوی و جسمانی سوق می‌دهد، حال آنکه آموزه‌های مولانا آدمی را به سوی عالم معنا، مراقبت دائم بر اعمال و شادی‌های پایدار و حقیقی فرا می‌خواند. این امر خاستگاه فکری متفاوت این دو اندیشمند را آشکار می‌سازد.