نقد شطّاحی در ترازوی مقالات شمس تبریزی (بررسی موردی: ابن‌عربی، اوحدالدین کرمانی و حلاج)

شمس­تبریزی از عارفان قرن هفتم هجری است که به واسطه ی تاثیر شگرفی که بر مولوی نهاده، همواره در کانون توجّه دوستداران و پژوهشگران افکار مولانا بوده است. گذشته از زندگی اسرارآمیز شمس، برخی اعتقادات و نگرش­های عرفانی وی سبب می­شود تا همچنان باب پژوهش­های علمی پیرامون این شخصیت باز بماند. یکی از این نگرش­ها، انتقاد گزنده و بی پروایی است که نسبت به مشایخ صوفیه و بزرگان عالم عرفان روا داشته است. انتقادات شمس بر اساس معیارهایی بوده که یکی از مهم­ترین آنها معیار متابعت است. در نگاه شمس­تبریزی، متابعت مهم­ترین رکن دینداری و بارزترین جلوه ی پیروی از حقیقت است و حتّی بزرگانی چون بایزید، حلّاج و ابن­عربی، تنها بدین دلیل که کاملاً در متابعت رسول نبوده­اند، آماج انتقاد و اعتراض کوبنده ی شمس قرار گرفته­اند. پژوهش پیش رو بر آن است تا به شیوه ی توصیفی-تحلیلی، نگاه انتقادی شمس­تبریزی نسبت به سه نفر از مشایخ و بزرگان تصوّف را بررسی کند و از این رهگذر ملاک­های نقّادی وی را بازشناساند و نیز جایگاه برجسته ی متابعت را در تبیین مراحل سیر و سلوک عرفانی، با تمرکز بر اندیشه­های شمس بررسی نماید.