انسان و جامعة نمونة انسانی از دیدگاه شمس تبریزی

یکی از بنیادی‌ترین آموزه‌هایی که مولانا بر آن پافشاری کرده و چه بسا آن را از شمس‌الدین تبریزی آموخته باشد، توجه به انسان و شناخت اوست. توجه شمس به انسان و شناخت او و ساختن جامعه نمونه انسانی که خالی از رذائل اخلاقی و نفسانی و پر از فضائل انسانی باشد، مبتنی بر شناخت کامل روح، روان و جسم انسان است. بینش روان‌کاوانة شمس، خوب و بد، زشت و زیبا، رذیلت و فصیلت را موشکافانه بررسی کرده و در جای جای مقالات او می‌توان این بینش را دریافت. به تبع شمس، مولانا نیز در آثار خود، به ویژه در مثنوی، چیستی و چگونگی روان و جان و تن انسان را بازمی‌نماید و آنچنان توجه ویژه‌ای به این امر نشان می‌دهد که مثنوی را می‌توان «انسان‌نامه» نیز نامید. توجه به روابط انسان با خود، با خدا و با جامعه از اهمّ موضوعاتی است که شمس تبریزی به آن پرداخته است. آنچه در این مقاله آمده، بازخوانی جامعه نمونه انسانی از دیدگاه شمس در آموزه‌های اوست.