تبیین اندیشه قدرت و جایگاه آن در نظریه های شهرسازی

قدرت یکی از مفاهیم مهم فلسفی از دیرباز بوده و به جرات می توان گفت که این مفهوم، از زمانی که انسان در تلاش برای بقای حیات فردی و جمعی خود بوده، وجود داشته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی سیر تحول در مبانی نظری قدرت و چگونگی ظهور آن در عرصه شهر است. یافته های این تحقیق نشان می دهد درحالیکه در تعاریف کلاسیک از قدرت به عنوان یک پدیده کمّی و یک طرفه یاد می شود، نظریه پردازان در تعاریف جدید، قدرت را نه تنها شامل توانائی کنش، بلکه دارای حق واکنش می دانند و چنین توانائی را متکی به رضایت کسانی می دانند که قدرت بر آنها اعمال می شود. این سیر تحول مفهوم قدرت به خوبی در جریان شهرسازی که در طول قرون صورت گرفته مشهود است؛ به گونه ای که تا قبل از دوران مدرنیسم اغلب نمودهای شهرسازی متاثر از ایده حاکمان بوده اما در دوران مدرنیسم نگاه به شهر و ساخت آن، ابعاد کالبدی یافته و در انحصار معماران قرار می گیرد. پس از گذار از دوران مدرنیسم و اوج گیری نظریات انتقادی، نگاه به شهر و روابط شهروندی مورد انتقاد جدی فیلسوفان قرار میگیرد و توزیع و تفکیک قدرت در جامعه نیز با برنامه ریزی ارتباطی و مشارکتی به طور شبکه ای انجام می شود. در ایران پس از دوران مشروطیت تحولات اساسی در عرصه مدیریت شهری کشور ایجاد شد و الگوهای یک جانبه نگر حکومت رانی در شرق، جای خود را به الگوهای دو یا چند جانبه حکومت رانی بر مبنای اصل تفکیک قوا داد. هرچند منشا این الگوها از غرب بود، اما این جریان نیز در طول زمان و آرام آرام در فضای مدیریتی شهر ایرانی نسج گرفته و اکنون نیز نهاد قدرت در جامعه ایرانی از منظر مدیریت شهری، همزمان با نهادهای چندگانه ای مثل شهرداری، شورای شهر، شورایاری ها و نهادهای غیردولتی درگیر است و مردم می توانند مطالبات خود را از این طریق، به صورت دوجانبه به گوش مدیران برسانند.