تبیین چارچوب تحلیلی پراکنش خدمات شهری با استفاده از تابع مرکزیت شبکه (مورد مطالعاتی: منطقه 2 شهرداری تهران)

عدالت اجتماعی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارزش‌های انسانی‌ مورد تاکید جوامع و فرهنگ های مختلف قرار گرفته است.‌ از طرفی شهر‌ها به عنوان مهم‌ترین بستر تحقق عدالت اجتماعی به خصوص بعد از انقلاب صنعتی همواره مورد توجه بوده‌اند. دسترسی مناسب به خدمات شهری و کیفیت خدمات شهری ارائه شده دو مساله مهم در راستای تحقق عدالت فضایی و اجتماعی است و رابطه مستقیمی با کیفیت زندگی مردم دارد. الگوی درست توزیع خدمات شهری از شکل‌گیری تضادها و دوگانگی‌های طبقاتی در سطوح مختلف زندگی شهری جلوگیری می کند. این پژوهش در راستای تحقق این مهم در عرصه برنامه ریزی شهری با به کارگیری داده‌های مکان-مبنا مستخرج از بانک اطلاعات مکانی شهرداری تهران و سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار ایران، چارچوبی تحلیلی برای پراکنش خدمات شهری در منطقه2 شهرداری تهران ارائه می کند.‌ پس از بررسی متون نظری و تجربی مرتبط، قابلیت دستیابی به عنوان تابع ارزیابی کیفیت توزیع خدمات شهری با استفاده از معیارهای هزینه دسترسی به خدمات، ضریب اهمیت خدمات، درصد جمعیت برخوردار از خدمات در سطح محله و فاصله‌ی بلوک‌های شهری از خدمات، در ترکیب با تحلیل شبکه مبتنی بر مرکزیت مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر اختلاف معنادار در توزیع خدمات شهری در محدوده مورد مطالعه است. بر این اساس، محلات قدس، شهرک آزمایش، آستوم، مدیریت و دریا برخوردار از بالاترین ضریب قابلیت دستیابی و از طرفی دیگر محلات شمالی نظیر فرحزاد و کوهسار و محلات جنوبی منطقه نظیر تیموری، توحید و شادمهر دارای کمترین ضریب قابلیت دستیابی به خدمات هستند. بی‌عدالتی در توزیع فضایی خدمات شهری منجر به افزایش شکاف طبقاتی در سطح شهر و فاصله گرفتن از ایده آل های جامعه عادلانه می شود و توجه به این امرمهم بایستی در اولویت کاری مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد.