نحوه تعیین هزینه و فایده احداث خطوط دسترسی بر مبنای ارزش جان انسانها (محور پژوهشی: محور تهران-قزوین)

موضوع حمل‌ونقل و دسترسی در جهان امروز به نیازی پایه‌ای تبدیل‌شده است. حتی تصور اینکه درگذشته طی شدن فاصله‌ی دو شهر نسبتاً نزدیک در چند روز و با پای پیاده اتفاق می‌افتاده برای بشر دشوار است. مسیرهای مختلف حمل‌ونقل، زمان را فشرده و مکان‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده‌اند. بااین‌حال، این نظام حمل‌ونقل سریع برون‌شهری مشکلاتی را نیز در پی داشته است. آلودگی‌های محیط و منظر، هزینه‌ی احداث و نگه‌داری مسیر‌ها، تغییر کاربری و از بین رفتن اراضی ارزشمند منابع طبیعی، تغییر پوشش زمین در جهت کاهش نفوذپذیری ازجمله این مشکلات هستند؛ اما با توجه به اهمیت بسیار بالای جان انسان‌ها می‌توان گفت که مسئله تلفات جاده‌ای احتمالاً مهم‌ترین معضل ناشی از توسعه نظام حمل‌ونقل است.در ایران نیز میزان تلفات جاده‌ای سهم قابل‌توجهی از نرخ مرگ‌ومیر را به خود اختصاص می‌دهد. چالش جدی در این میان این است که از یک‌سو نمی‌توان برای جان انسان‌ها قیمت‌گذاری کرد، بنابراین در یک حساب هزینه و فایده، همه فواید حاصل از توسعه شبکه حمل‌ونقل دسترسی با کشته شدن حتی یک انسان قابل‌مقایسه نیست؛ از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد بتوان به دلیل آمار تلفات از مزایای حمل‌ونقل سواره چشم‌پوشی کرد و آن را به‌کلی حذف کرد. هدف از این مطالعه این است که با استفاده از ارزش‌گذاری جان انسان‌ها مد حمل‌ونقلی که برای توسعه مناسب‌تر است را پیشنهاد داده شود.این پژوهش به‌عنوان مورد مطالعاتی، محور تهران-قزوین را به‌عنوان یکی از مسیر‌های پرتردد شهری در ایران در نظر گرفته است؛ که دارای مسیر آزادراهی و ریلی است. این مطالعه سعی کرده است پس از ارائه یک مدل مفهومی کلان، به‌صورت تطبیق هزینه‌ها و فایده‌های بهره‌برداری از این دو بعد حمل‌ونقل را مقایسه نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هزینه احداث خط آهن جدید نسبت به هزینه بهره‌برداری از زیرساخت‌های موجود سواره بیشتر است. بااین‌حال با در نظر گرفتن تلفات جاده‌ای و خسارات جبران‌ناپذیری که به جان انسان‌ها وارد می‌کند، هزینه توسعه مسیر ریلی به‌صرفه‌تر خواهد بود.