بررسی مفاهیم نمادین هنر کاشیکاری (رنگ و نقش) در عصر صفوی (مطالعه موردی مسجد امام اصفهان و شیخ لطف الله)

هنر کاشی کاری از جمله آرایه های شاخص و وابسته به معماری است که در ادوار تاریخی به شیوه های متفاوتی از آن استفاده شده است،این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل کاشی کاری های دو مسجد شاخص عصر صفوی نگاشته شده است و به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که «چه مفاهیم ومضامینی در هنر کاشیکاری (رنگ و نقش) عصر صفویه نهفته است؟»؛ اهمیت پژوهش حاضر به این دلیل است که مطالعه و تحلیل نقوش و رنگ های کاشیکاری این بناها می تواند به بازشناسی هویت و فرهنگ نهفته در معماری موثر باشد.مبانی این نوشتار از طریق روش های مبتنی بر مطالعات اسنادی ، کتابخانه ای و میدانی گرداوری شده و در بخش های تحلیلی، ضمن بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی از روش استدلال منطقی برای تحلیل و داوری داده ها استفاده شده است.دستاورد این تحقیق حاکی از آن است که در فضاهای مختلف از رنگ های متناسب با مراتب عرفانی آن استفاده شده است؛به نحوی که با حرکت از جلوخان مسجد به سمت محراب و همچنین در حرکت عمودی از زمین به سمت راس گنبد تسلط رنگ های متناظر با نفس انسانی کاسته می شود و تجلی رنگ های متناظر با عالم فراسوی صورت و مقام حقیقت ظاهر می گردد.این شاخصه در هر دو مسجد تجلی یافته است اما وجه افتراق آن است که در مسجد امام حضور رنگهای متناظر با جایگاه نفسانی در محراب و گنبد نیز همچنان وجود دارد اما در مسجد شیخ لطف الله این امر از بین رفته است و صرفا رنگهای متناظر جهان جبروتی و فراسوی عالم مادی قرار گرفته است.از طرفی دیگر نقوش بکار رفته در کاشیکاری ها نمایش دهنده مفاهیمی چون معاد، اصل رجعت انسان، توحید و اصولی چون آرامش و تعادل است که نفس و قلب انسان به طور فطرتی به دنبال آن می گردد.