نقش داده‌ها در ارزیابی روابط زمین‌شناسی - پتروفیزیکی مخازن هیدروکربنی، مطالعه موردی تراوایی در جنوب ایران

مخازن معمول هیدروکربنی در زیرسطح قرار دارند و بنابراین تهیه داده از آنان همواره یکی از مشکلات صنعت نفت بوده است. این مطالعه به بررسی نقش داده‌های مستقیم (مغزه) در درک روابط زمین‌شناسی- پتروفیزیکی مخازن کربناته پرمین-تریاس در بخش مرکزی خلیج فارس می‌پردازد. در مجموع از 395 متر مغزه، 1253 نمونه‏ پلاگ، 1432 نمونه مقطع نازک با فواصل یکسان و همچنین 1231 داده‌ تخلخل و تراوایی از یکی از چاه‌های بخش مرکزی خلیج فارس استفاده شده است. اندازه‌گیری تخلخل با استفاده از قانون بویل و اندازه‌گیری تراوایی با استفاده از قانون دارسی انجام شد. نوع و مقدار لیتولوژی‌های مختلف، رخساره‌ها و فرآیندهای دیاژنزی بر اساس برآورد چشمی و مقایسه با نمودارهای استاندارد تعیین شد. رخساره‌های دانه‌پشتیبان تراوایی بالاتری نسبت به رخساره‌های گل‌پشتیبان نشان دادند و در نتیجه صرف‌نظر از لیتولوژی آهک یا دولومیت، رخساره اولیه تعیین‌کننده تراوایی سنگ است. علاوه بر آن، لیتولوژی‌های دولومیتی در رخساره‌های یکسان، تراوایی بالاتری را نسبت به لیتولوژی آهک نشان می‌دهند و در نتیجه فرآیند دولومیتی‌شدن سبب افزایش تراوایی در سنگ‌ها می‌گردد. علاوه بر آن، بیشینه تراوایی در این نمونه‌ها در دولومیت‌ها دیده می‌شود. مطالعه تغییرات تراوایی در تخلخل‌های بالا نشان داد که تراوایی در دولومیت‌ها همواره با افزایش تخلخل افزایش پیدا می‌کند. این درحالی است که افزایش تراوایی در آهک‌ها در ابتدا با افزایش تخلخل مشاهده می‌گردد اما پس از رسیدن تخلخل به حد آستانه مشخصی، تراوایی ثابت می‌ماند. در نتیجه حداقل بخشی از تراوایی در مخازن هیدروکربنی در اثر فرآیند دولومیتی‌شدن ایجاد می‌گردد. نتایج نشان داد که یک پایگاه داده‌ای مناسب می‌تواند نقش اساسی در تعیین رابطه بین خصوصیات زمین‌شناسی و پتروفیزیکی در مخازن ناهمگن کربناته داشته باشد.