داده‌کاوی مکانی فرسایش و تولید رسوب در کاربری‌های مختلف حوزه آبخیز خیاوچای، استان اردبیل

روند فرسایش خاک در حال تبدیل شدن به یک مانع اصلی و عمده برای ایجاد توسعه پایدار منابع طبیعی و محیط زیست است. بنابراین پایش فرسایش خاک برای شناسایی مناطق آسیب‌پذیر و حساس بسیار مهم است. در این تحقیق با تحلیل فاکتورهای موثر، وضعیت فرسایش و تولید رسوب در زیرحوزه‌های آبخیز خیاوچای واقع در غرب استان اردبیل با استفاده از مدل epm و سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق ضمن بررسی‌های میدانی، با به‌کارگیری نقشه‌های مختلف از جمله نقشه توپوگرافی، زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات اقلیمی به‌عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد در سطح حوزه آبخیز خیاوچای مقدار متوسط ضریب شدت فرسایش برابر 76/0 است. هم‌چنین، مقدار متوسط فرسایش ویژه سالانه در کل حوزه آبخیز برابر 66/514 مترمکعب در کیلومترمربع در سال به‌دست آمد. از این مقدار کم‌ترین میزان مربوط به کاربری مرتع و بیش‌ترین میزان مربوط به کاربری مسکونی به‌ترتیب برابر 51/354 و 76/1647 مترمکعب در کیلومترمربع در سال است. بنابراین مقدار متوسط رسوب ویژه در سطح حوضه مورد مطالعه برابر 84/731 مترمکعب در کیلومترمربع در سال به‌دست آمد. از این مقدار کاربری مرتع در سطح کل حوزه آبخیز دارای کم‌ترین میزان متوسط تولید رسوب برابر 11/504 و کاربری مسکونی دارای بیش‌ترین میزان متوسط تولید رسوب ویژه 12/2343 مترمکعب در کیلومترمربع در سال بوده است. بنابراین تحلیل‌ها در سطح کاربری اراضی بیان‌گر این مفهوم است که عملکرد کاربری‌های اراضی در فرسایش و تولید رسوب در هر بخش از حوزه آبخیز متفاوت بوده است.