تحلیلی از روابط اهل برزخ با اهل دنیا در اندیشه علامه طباطبایی

یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز در عرصه معادشناسی، مسئله کم و کیف ارتباط اهل دنیا و اهل برزخ با یکدیگر است. علی‌رغم وجودِ تحقیقاتی در این زمینه هنوز افق‌هایی که خلا پژوهشی در آن وجود دارد بسیار است. درباره این محور، سابقه تحقیقاتیِ ویژه‌ای در دیدگاه‌های علامه طباطبایی وجود ندارد و در این مقاله سعی شده باآنکه ایشان در همه شاخ و برگ مسائل مربوطه، آراء صریحی ندارند، تحلیل دیدگاه‌ها و مبانی ایشان با روش توصیفی – تحلیلی – استنباطی انجام شده و برخی از مهم‌ترین محورهای ارتباطی اهل این دو عالَم تبیین گردد. احاطه و اشراف عالم برزخ بر عالم دنیا به‌واسطه مراتب تشکیکی وجود و نحوه چینش عوالم و محاذات آن‌ها و عدم وجود دیوارِ غیرقابل‌عبور بین عوالم، یکی از زمینه‌های مهم ایجاد و ارتباط بین عالم برزخ و دنیا و اشراف و آگاهی برخی از اهل این دو عالَم نسبت به یکدیگر است. تعاملات و ارتباطات ساکنان این دو عالَم دارای جلوه‌های مختلفی است. تامل پژوهشی در آثار علامه نشان می‌دهد که: یکی از راه‌های ارتباط، دعای هر یک از اهل این عوالم برای اهل عوالم دیگر است. مراحل برزخ و دنیا بنا بر رتبه و اعتبار معنوی و مقام روحی خود در صورت اذن الهی می‌توانند در قالب اقسام هدایت‌های غیبی و القائات معنوی و اقسام امدادهای غیبی به یکدیگر یاری‌رسانی نمایند؛ و یا از طریق شفاعت، واسطه تکفیر سیئه و ترفیع درجه یکدیگر شوند و یا از طریق خواب و رویا با یکدیگر ارتباط داشته و مدد‌رسانی نمایند.