رویکرد نوین زبان شناسی شناختی: حلقۀ مفقوده در نظام آموزش زبان در ایران

پژوهش حاضر با هدف معرفی علم نوین زبان شناسی به جامعه ی زبان آموزان، قصد دارند به این اهم بپردازند که اگرچه امروزه زبان آموزان از امکانات بسیار وسیعی برای امر آموزش و یادگیری زبان برخوردارند، با این حال به دلیل عدم آشنایی با رویکردهای نوین و مسلّط در علم زبان شناسی به مثابۀ مطالعۀ روش مند زبان، همواره آموزش زبان با خلا و نقصان مواجه است. می توان این خلا و کمبود را با آشنایی با این رویکردها به فرصتی مناسب در امر آموزش و یادگیری تبدیل کرد. خواه زبان مورد آموزش، زبان فارسی باشد و یا هر یک از زبان های زندۀ ایرانی و یا حتی زبان بیگانه ای، همچون زبان انگلیسی. پرسش اساسی این بررسی آن است که چه کمبودهایی در امر آموزش زبانی همچون زبان فارسی هست که آن را برای زبان آموزان پیچیده کرده است. بدین منظور و بخاطر محدودیت در حجم مقاله، نگارندگان با استفاده از رویکرد زبان شناسی شناختی نشان داده اند که چندمعنایی واژگان پدیده ای گسترده و فراگیر در زبان است که در ساختار مفهومیِ ذهنِ انسان ریشه دارد و با کاوش و بررسی معناهای گوناگون و مجزای واژگان می توان به بینش و درکی روشن و صحیح دست یافت. از این رو، پژوهش حاضر با گزینش سه حرف اضافۀ پرکاربرد «از، به، و در» در زبان فارسی قصد دارد تا با استفاده از این رویکرد روشی سامان یافته و انگیخته برای واکاوی معناهایِ گوناگون این حروف اضافۀ چند معنا ارائه دهد. برای این منظور، باید شیوه ای روشن و قابل تایید برای شناسایی معناهای مجزای حروف اضافه و معنای سرنمون آن ها در پیش گرفته شود که به بافت وابسته نباشند. شایان ذکر است که ماهیت انجام این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده و داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای-میدانی از کتاب متوسطۀ دوم و نیز از طریق مصاحبه با گویشوران گردآوری شده و براساس انگارۀ چند معنایی اصول مند (انگاره ی چما) در رویکرد معناشناسی شناختی مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته اند. به طورکلی، آگاهی از فراگیری ساختار شناختی معانی کلمات در زبان آموزی با یادگیری او رابطه ی معناداری دارد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که این حروف اضافه به لحاظ معنایی هر کدام دارای یک شبکه ی معنایی هستند که در آن مفهوم هسته یا سرنمون در مرکز شبکه قرار می گیرد و بقیۀ معانی در حاشیه قابل بررسی هستند و در پایان شبکه های معنایی هر یک جداگانه نیز ترسیم شده است.