تدوین الگوی نظری آسیب شناسی روانی بر مبنای تحلیل نامه امام هادی-علیه السّلام- به مردم اهواز

روانشناسی اسلامی، به عنوان یک «مکتب»، شاخه‌ای معرفتی است که به توصیف، تبیین، پیش‌بینی، و کنترل رفتار و فرایندهای ذهنی انسان به‌عنوان مخلوق الهی در ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی، اخلاقی، و معنوی، و با استفاده از منابع و روش‌های تجربی، عقلی، و وحیانی می‌پردازد. گرچه روانشناسی اسلامی از یافته‌های سایر مکاتب روانشناختی معاصر، به‌ نحو مقتضی، استفاده می‌کند، اما برای توصیف، تبیین، پیش‌بینی، و توضیح مباحث کلیدی نیازمند نظامی است که بر مبنای اسلام یا برخاسته از اسلام باشد. از جمله سرفصل‌های اصلی روانشناسی، بحث آسیب‌شناسی روانی (روانشناسی نابهنجاری) است. پژوهش حاضر، با هدف تدوین یک نظریه اسلامی پیرامون مبحث آسیب‌شناسی روانی، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، و با محور قرار دادن نامه امام هادی-علیه‌السلام- به مردم اهواز در تبیین مسائل مربوط به جبر و تفویض و اختیار، الگویی نظری را برای آسیب های روانی پیشنهاد می دهد. در این الگوی نظری، آسیب های روانی در سه دسته «ابتلائات (آسیب های مربوط به صحّت خلقت»، «بیماری های روانی ناشی از سوءاختیار فرد»، و «آسیب های محیطی-اجتماعی» قرار می گیرد. ابتلائات خود به دسته هایی از قبیل ابتلاء در کمال خَلق، ابتلاء در کمال حواس، ابتلاء در ثبات عقل، ابتلاء در تمییز، و ابتلاء در نطق و بیان تقسیم بندی می شوند. بیماری های ناشی از سوءاختیار فرد نیز به بیماری های اعتقادی، بیماری های اخلاقی، مشکلات رفتاری، بیماری های قلب، و بیماری های ناشی از عدم تعقل (جنود جهل) تقسیم می شوند. آسیب های محیطی-اجتماعی نیز شامل آسیب های روانی ناشی از سوءتربیت والدین (یا مراقبان)، آسیب های ناشی از حکومت های ظالم و فاسد و جوامع نامناسب، و آسیب-های ناشی از همنشینان بد و دوستان نامناسب می‌شوند. در قسمت بحث و نتیجه‌گیری، تلویحات الگوی نظری پیشنهادی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.