مقدمه ای بر نظریه بانکداری اسلامی

دو ویژگی اصلی بانکداری ربوی یکی انواع قراردادهای بدهی با نرخ بهره های ثابت و با تضمین اصل سرمایه و دیگری خلق پول اعتباری است. قانون پولی و بانکی سال 62 و اصلاحات پیشنهادی اخیر تنها به ویژگی ربوی بانکها و بدون ربا کردن آن در قالب عقود مشروع و متنوع کردن آنها برای تامین اغراض سپرده گذار و متقاضی تسهیلات در بخش تجهیز و تخصیص منابع پرداخته و خلق پول اعتباری بانکها مغفول و یا حق مسلم آنها فرض شده است. این در حالی است که آن ویژگی که بانک را بانک می کند همین خلق پول اعتباری است. افزون بر مساله خلق پول اعتباری پرسشی مطرح است مبنی براینکه آیا بانکداری کنونی و اصلاحات اخیر که ادعا می شود نه تنها بدون ربا بلکه اسلامی است، تا چه اندازه واقعیت دارد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی نشان خواهد داد به خاطر حضور ربا و شبهه ربا از مسیرهای مختلف در بانکداری کنونی ایران، قانون بانکداری بدون ربای سال 62 و اصلاحات پیشنهادی اخیر در گام اول حرکت به سوی بانکداری اسلامی یعنی بازداشتن مردم از ارتکاب ربای آشکار است. با همه تلاشهای انجام شده هنوز نتوانستیم گام لازم دوم را که بدون ربا کردن نظام بانکی است تکمیل کنیم و تا ورود به گام سوم یعنی بانکداری اسلامی راه طولانی در پیش داریم. بانکداری اسلامی شاخصه هایی دارد که هر ترتیب قانونگذاری و نهادسازی باید از پس احراز و تامین آن شاخصه ها برآید.