بررسی تطبیقی زیبایی شناسی از منظر حکمت اسلامی

زیبایی شناسی یکی از مهم ترین پایه های هویت ساز در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و ... است و جهت دگرگونی و آن را نشان می دهد. اگر ارزش های زیبایی شناسانه دچار بحران شود، کم کم همه ابعاد جامعه به سوی بحران حرکت می کند. منشاء ارزش های زیبایی شناسی در ابعاد، معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و معبودشناسی است و هرکدام از مکاتب فلسفی تعاریف خاص خود را از آن ها دارند که نتیجه آن زیبایی شناسی های متفاوتی خواهد بود. در صورتی که مبانی مکتبی وابسته به این ابعاد با مبانی مکتبی جامعه ای ناسازگار باشد آن وقت آن جامعه دچار بحران خواهدشد. با توجه به مطالب فوق باید به دنبال زیبایی شناسی جامع و مانعی بود که در عین سازگاری با مبانی نظری ما، درجات و نیازهای مختلف زیبایی شناسی را پاسخ دهد. آنچه که این پژوهش، با مطالعه تطبیقی مفهوم زیبایی شناسی در مکاتب مختلف شرقی و غربی و مقایسه آن ها با حکمت اسلامی، بدان دست یافته است آن است که، فرهنگ های غربی و شرقی از گذشته تا به امروز به دلیل نداشتن داوری جامع و مانع و الهی همواره فاقد ثبات نظری در مقوله معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و معبودشناسی بوده اند. به همین واسطه مکاتب گوناگون به افراط و تفریط و یک بعدی نگری دچار شده اند؛ لذا زیبایی شناسی آن ها نیز از این جزئی نگری، تضاد و چندگانه بینی به ثبات و حقیقت نرسیده است و بحران های هنری معاصر زائیده آن است. اما در مکتب اسلامی به واسطه ثبات مبانی نظری ناشی از فرهنگ توحیدی، مبتنی بر کلام وحی و معصومین(ع)، معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و معبودشناسی جامع و مانعی را سبب شده است که نتیجه نهایی آن ها زیبایی شناسی جامع و مانع است. در حکمت اسلامی: «زیبایی وجودی است حقیقی، که در عالم ماده با صورت‌های مادی به وسیله حواس پنجگانه و در عالم معقول با صفات مفهومی به وسیله عقل و در عالم ملکوت به وسیله دل (روح)، به نسبت قوه و ظهور وجود و ظرفیت مخاطبین ادراک می شود».