تطبیق تطورات ولایت فقها بر مبنای اصل لبس بعد اللبس حرکت جوهری

برخی در نسبت حقیقت و مظاهرش، مظاهر را سراب دانسته و آثار حقیقت را از آنان سلب کرده‌اند و لذا گاه با جمود بر یکی که آن را حقیقت دانسته‌اند همه‌ی غیر آن را نفی نموده‌اند. برخی نیز چنین دانسته‌اند که همه اطوار حقیقت خود حقیقت‌اند و لذا حقیقت را متعدد و حتی امری نسبی پنداشته‌اند. زیرا آثار و احکام متعدد و احیاناً متناقض در مظاهر مشاهده نموده‌اند. صحیح آن است که با دیدن رابطه طولی موجود بین حقیقت و جلوه‌های آن، هم وحدت حق را اثبات کرد و هم هر جلوه‌ای را با جلوه دیگر دو دانسته و با هر یک حکم خودش را رواداشت. اصل مذکور، در مسئله ظهور مقام ولایت اللهی در بشر خاکی نیز جاری است. رسالت، امامت و فقاهت و مرجعیت در ظهورات مختلف تاریخی خود از یک حقیقت برخاسته‌اند و لکن آن حقیقت، در هر عصری، جلوه‌ای نو داشته است. در مقاله حاضر با استفاده از اصل مسلّم لبس بعد اللبس (که فیلسوف بزرگ اسلام، صدر المتالهین، در مبحث حرکت جوهری آن را ذکر نموده‌اند) تکامل ولایت فقها در خطی ترسیم‌شده است که نقطه ی آغاز آن، ولایت ائمه در 250 سال اول پیدایش اسلام و نقطه ختم آن، حکومت جهانی مهدوی خواهد بود. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد وقتی معلوم شد که شکل خاصی از ولایت فقها، در عصر معصومین علیهم‌السلام و نیز در اوایل غیبت صغری وجود داشته و در حضور ائمه اطهار علیهم السلام و با مدیریت و تایید آنان، به نقش‌آفرینی در جامعه شیعی پرداخته است، می‌توان با همان تقریر معصومین علیهم ‌السلام، مشروعیت اشکال متناسب با زمان و مغایر با شکل گذشته آن را اثبات کرد و مباحثی نظیر ولایت مطلقه فقیه، نحوه تعیین ولی، رابطه ولی و سایر فقها و عزل از مرجعیت و ... همه با این بیان می‌توانند وصف حجت شرعی به خود گیرند. به این طریق پویایی فقه و اصول سنتی حوزه های علمیه نیز به خوبی نشان داده می شود.