بنیان‌های روان‌درمانی مدرن با تاکید بر شناخت درمانی و نقد آن بر اساس اندیشه اسلامی

شناخت‌درمانی با استفاده از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها، برای بسیاری از مشکلات روان‌شناختی و گستره وسیعی از اختلالات روان‌شناختی بکار می‌رود. اما شناخت‌درمانی به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها محدود نمی‌شود، بلکه نظریه‌ای مبتنی بر مبانی فلسفی سازگار با روش‌های علمی می‌باشد. پیشگامان و محققان شناخت‌درمانی با صراحت از همه بنیان‌های فکری شناخت‌درمانی سخن به میان نیاورده‌اند، اما سیری در مباحث شناخت‌درمانگران گویای تاثیر مبانی هستیشناختی می‌باشد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی مبانی هستی‌شناختی شناخت‌درمانی و نقد آن بر اساس اندیشه اسلامی صورت گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف بنیادی و از نظر روش اسنادی-تحلیلی است. یافته های پژوهش حاکی از این است که فلسفه رواقی، اگزیستانسیالیسم و ذن بودیسم بعنوان تاثیرگذارترین مکاتب فکری موثر در تشکیل بنیان‌های هستی‌شناسانه پیشگامان شناخت‌درمانی می‌باشند. مولفه‌های اساسی هستی‌شناختی شناخت‌درمانی شامل دیدگاه‌هایی درباره نفی مبدا هستی، انکار موجود غیرمادی و مجرد و عدم هدفمندی جهان و آفرینش می‌باشد. چنین مبانی هستی‌شناسانه‌ای در کنار هم‌نوایی با اگزیستانسیالیسم ناشی از عدم تناسب نگاه الهی با جهت‌گیری آنها برای دستیابی به پلورالیسم صورت گرفته است. شناخت‌درمانی مبتنی بر چنین هستی‌شناسی، نشان از درمانی دارد که با چارچوب فکری اسلامی که یک پارادایم الهی می‌باشد، ناسازگارست و انسان را به ‌سوی حقیقت وجود خود فرا نمی‌خواند.