بررسی استفاده از مفاهیم عناصر هندسی توسط شاعران در مقایسه با استفاده از نقوش هندسی در معماری ایرانی اسلامی نمونه موردی: نقوش هندسی مسجد شیخ لطف الله اصفهان

عناصر هندسی از نخستین مفاهیم قابل درک هستند و شاید بتوان گفت از ابتدایی ترین عناصر قابل درک از طبیعت اقتباس شده اند. در این مقاله به خصوص با توجه به پایه ترین این عناصر از جمله نقطه مورد توجه قرار گرفته که به خصوص در هنر اسلامی به صورت دایره بیشترین جلوه گری را درمیان عناصر هندسی دارد و می تواند نمادی از خورشید و آسمان در نظر گرفته شود. مفاهیم عناصر هندسی آنقدر ریشه ای هستند که شاعران نیز جهت تجسم مفاهیم عمیق از آن استفاده نموده اند. هنر متاثر از جهان بینی اسلامی که با تزئینات تصویری همراه با القائات بت پرستی به شدت مخالف بود، با تغییر و ترکیب آرایه ها و نقوش انتزاعی هنر پیشینیان، به نظم هندسی ای دست یافت که بر پایه اصول دینی و مفاهیم اسلامی و در جهت تقویت وحدت در تزئینات بود. نظم هندسه واری که بعدها همراه با نقوش هندسی و اسلیمی و خط از مشخصه های بارز هنر اسلامی شد. مطالعه هنر معماری ایران در دوره های اسلامی به ویژه تزئینات مساجد، نتایج قابل توجهی را در این زمینه به دست می دهد.این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی ابتدا ضمن مطالعه موردی مسجد شیخ لطف الله، با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای و میدانی و استدلال منطقی به بررسی و تحلیل نقوش به کار رفته در تزئینات دیوارها و به خصوص گنبد منحصر به فرد آن می پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش ما را با انواع نقوش و نیز مفهوم بنیادین استفاده شده در قرون گذشته آشنا میکند. نتایج به دست آمده از بررسی نمونه موردی بیانگر این نکته است که در تزیینات گنبد مسجد شیخ لطف الله، نقوش هندسی اسلیمی، ستاره های بزرگ مکرر با طرح در همی از پیچک های به هم پیچیده، طرحهای لوزی شکل، نقوش گل و بوته می باشد که هر کدام مفاهیم معنوی خاصی را نمادگرایی می کنند. جلوه گری مفاهیم هندسی در طراحی این مسجد به عنوان رسانه ای که در دسترس و استفاده عموم می باشد مورد توجه این مقاله بوده است .در این مقاله با بررسی اصول اولیه مرتبط با هنر در قرون اولیه اسلامی به معنا کاوی نقوش هندسی پرداخته شده است .