تحلیلی میان رشته ای بر تعارضات معماری مسکن آپارتمانی با سبک زندگی اسلامی با استناد به آموزه های نقلیِ اسلام

تاکنون پیرامون موضوع توسعه عمودی در شهرسازی معاصر چالش های نظری و عملی بسیار شکل گرفته است. اگرچه این موضوع در خصوص تمام ابنیه شهری محل بحث است اما در خصوص ابنیه مسکونی، اهمیت و ضرورت پرداختن به آن، دوچندان است. زیرا توسعه عمودی در ابنیه مسکونی با بسیاری از وجوه اعتقادی و فرهنگی جاری در کشورهای اسلامی و از جمله ایران، تعارضات و تناقضات جدی را ایجاد کرده است. بر این اساس، مسئله ای که محور این پژوهش را تشکیل می دهد عبارت است از «تحلیل معماری مسکن آپارتمانی از منظر سبک زندگی اسلامی». در این مقاله برای پرداختن به این مسئله از تحلیلی میان رشته ای و روشی ترکیبی استفاده شده است؛ به نحوی که در مقام گردآوری داده ها از روش اسنادی و در مقام تحلیل داده های حاصل از متون دینی از روش های تحلیل محتوای کیفی و استدلال منطقی استفاده شده است. طبق یافته های این پژوهش، الگوی توسعه عمودی ابنیه مسکونی - که به طور خاص در قالب آپارتمان جلوه گر شده است - به دلایل متعدد از منظر متون دینی مطلوبیت ندارد که از مهمترین این دلایل می توان به مواردی همچون تقابل با ترویج برخی شعائر دینی، ایجاد مزاحمت ساختمان های بلند در تهویه ابنیه مجاور، تقابل با انجام برخی تکالیف اجتماعی، تقابل ضمنی با برخی از آیات و ادعیه و تضعیف فرهنگ عفاف و حجاب اشاره نمود که تحلیل درون دینی برخی از این موارد در مسکن آپارتمانی برای اولین بار در این پژوهش تبیین شده است و همین مهم، وجه بداعت این پژوهش را تشکیل می دهد. با تامل بر دلایل مختلف ارائه شده در این پژوهش، چنین استنتاج می شود که در میان روابط مختلف مطرح در سبک زندگی اسلامی اعم از حق الله و حق الناس و غیره، بیشترین تکرار پذیری در خصوص نوع رابطه تضعیف شده ی متاثر از مسکن آپارتمانی، رابطه انسان با دیگران است که در تعبیر فقه شیعی، ذیل موضوع «حق الناس» می گنجد.