فراخوانیِ علمِ عمران در اکنونِ ایرانی «ژانرهای ممکن و ممتنع»

علمِ عمرانِ ابن خلدون، صرفاً به این دلیل می تواند زنده باشد که ربطی با تاریخِ اکنون، بیابد. تاریخِ اکنون از جهتی با زمانه ابن خلدون در گسست و از جهتی در پیوست است. توامانی گسست و پیوست در یک متن تاریخی، ضرورت فراخوانیِ ساحات همچنان زنده یک متن را در عین وانهادنِ ساحاتِ بی ربط با اکنون، به دنبال دارد. ابن خلدون تاریخ را متناسب با علمِ عمران خود فراخوانده است، در اینجا نیز علمِ عمران در ربطِ با تاریخِ اکنون، فراخوانده می شود. این فراخوانی به ضرورت، همراه با ساخت شکنی و بازساختِ علمِ عمران است. علمِ عمران –و نه گرایش های کلامی، فقهی یا فلسفیِ ابن خلدون- برای تاریخِ اکنون، پرفایده است. اگر علمِ عمران، صرفاً گزارش هایی تاریخی از وقایعی باشد که مُرده اند، یا اگر علمِ عمران، به گذشته یا آینده ای اِلصاق شود که مربوط به او نیست و یا اگر علمِ عمران به گرایش هایِ ابن خلدون تقلیل یابد، فراخوانی علمِ عمران برای تاریخِ اکنون، مُمتنع می شود. به نظر می رسد این سه ژانرِ امتناع، مطالعات خلدونی را اِشغال کرده اند. ژانر امتناعی اوّل، زمانه اکنون را در گسست با زمانه ابن خلدون، می فهمد. ژانر امتناعی دوّم، با تخفیفِ زمانه ابن خلدون، انتظاری از علمِ عمران دارد که مربوط به آن علم، نیست. ژانر امتناعی سوّم، تقلیل گرا است و علمِ عمران را به گرایش هایِ ابن خلدون، تقلیل می دهد. در میانه این سه ژانرِ امتناع، نگارنده ژانری را فرا میخواند که می تواند از حاشیه مطالعاتِ خلدونی به متن راه یابد. این مقاله، با بهره گیری از روش تحلیل ژانر، نشان می دهد که ژانرِ ممکن چگونه می تواند در میانه ژانرهای مُمتنع به ظهور برسد. موضوعِ کلانی که در ذیل ژانر ممکن فراخوانی می شود، نحوه «فروپاشیِ دولت» است. صورتبندی ابن خلدون از این موضوع، مورد بازسازی قرار می گیرد تا ربط علمِ عمران با تاریخِ اکنون، پی گرفته شود. این مقاله، در ضمنِ فراخواندن این موضوع، پیشنهاد می دهد با بهره گیری از روش شناسی همین پژوهش، موضوعاتِ دیگر مانند «نحوه فراز و فرود علم»، مورد فراخوانیِ پژوهش های بعدی قرار بگیرد.