بازشناسی معرفت حکمی در تربیت نفس معمار مسلمان (نظریه حکمت حضور در معماری اسلامی)

امروزه موضوعات گسترده ای در ارتباط با نقش حکمت در هنر و معماری مطرح شده است و معمولا نقطه پرگار این مباحث بر مولفه های دینی استوار بوده و از مولفه های خود شکل گیری حکمت و نفس معمار به عنوان شخصی که بایستی حکیم باشد تا بتواند مولفه های حکمت را در آثار متجلی سازد غفلت می شود. به عبارتی تدوین حکمت در معماری بدون آنکه به تربیت معمار حکیم توجه گردد، هرگز نمی تواند در اثار تجلی پیدا کرده و آثار حکمی و اسلامی تولید نمایند. نفس معمار به عنوان خالق اثر بایستی مراحلی را طی نماید تا بتواند در مرحله اول به شناخت یقینی رسیده و بعد آن را در عمل اجرا کند، به طوری که جدایی بین نظر و عمل وجود نداشته باشد که در این صورت خلق یک اثر اسلامی با معرفت حکمت محور مورد انتظار خواهد بود. لذا پژوهش حاضر با روش مطالعات اسنادی، از تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل و داوری داده های استخراج شده از آیات و احادیث و متون اسلامی استفاده نموده و با واکاوی دو مولفه نظر و عمل در حکمت همواره به دنبال یک سیر معرفتی و عملکردی در معماران بوده است تا با تبیین ویژگی های کسب معرفت حکمی، به تبیین نقش نفس معماران جهت دریافت این معرفت بپردازد و در جهت همین روند به این مهم دست یافته است که اتحاد نظر و عمل، منجر به کسب حکمت گردیده و تبیین یکی بدون دیگری هر گز نگرش حکمی را در معماری بر نخواهد تابید به طوری که این اتحاد با درک حضور و درک حدود معمار در مقام نظر و حفظ حضور و حفظ حدود در مقام عمل برای او یک وادی ایمنی را فراهم می سازد که منجر به تجلی حکمت و حقیقت در معماری اسلامی می گردد.