ساختار فرآیند خلق و ادراک آثارمعماری بر اساس مبانی حکمت متعالیه

شناخت فرایند خلق و ادراک آثار معماری از مسایل مهم و پیچیده ی حوزه معماری است و علی رغم پژوهشهای متعددی که در دهه های اخیر پیرامون آن صورت گرفته هنوز برخی از ابعاد این فرایند ناشناخته باقی مانده است. با توجه به اینکه شناخت مناسب از این فرایند می تواند زمینه ارتقا کیفیت آثار معماری را فراهم آورده و به حل بسیاری از مسایل پیش روی معماران کمک نماید. مساله پژوهش حاضر بازخوانی ساختار فرایند خلق و ادراک آثار معماری، براساس مبانی دیدگاه حکمت متعالیه درنظرگرفته شده و برای انجام آن از راهبرد استدلال منطقی استفاده شده است. در این پژوهش ابتدا به تعریف دقیق از انسان، هستی، ابعاد و ظرفیت های هریک پرداخته و سپس نحوه تعامل انسان و هستی و بازتاب این رابطه را بر فرایند خلق و ادراک آثار معماری بر اساس مبانی حکمت متعالیه ،که شالوده نظری این پژوهش است، مورد مطالعه و بررسی قرار داده است.همچنین با توجه به آن که بر اساس مبانی حکمت متعالیه، خداوند انسان را در صفت خلاقیت به صورت خود آفریده و متعالی ترین خلق نیز عالم هستی است، در این پژوهش فرایند خلق عالم هستی مورد بازخوانی قرارگرفته و با الگوگیری از آن ساختار فرایند خلق و ادراک آثار معماری در پنج مرحله تبیین شده و ارکان اصلی سازنده این ساختارعبارتند از: مرتبه نفس معمار و مخاطب، قوای ظاهری انسان (بینایی، بویایی، شنوایی، چشایی و لامسه) و قوای باطنی او(قوه متصرفه، خیال (خزانه صورت) ، حافظه(خزانه معنا)، حس مشترک و واهمه) در معمار و مخاطب، مقوله های سازنده معماری( فرم، کاربرد، معنا، طرح و ساخت، بافت و پیوستگی، روحیه و اراده) ، نیازهای چهارگانه انسان (مادی،روانی,عقلانی و روحانی)، و در نهایت با شناسایی عوامل موثر برکیفیت این فرایند پیشنهاداتی جهت ارتقا کیفیت آن ارایه شده است . نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد با قرار دادن مبانی جامع مکتب اسلام ، به عنوان شالوده نظری پژوهشهای معماری می توان به حل مسایل پیچیده در حوزه معماری کمک نمود.