فارابی: موسس (روش‌شناسی رمزی) فلسفه اسلامی

وجهی از فضل تقدم فارابی به‌عنوان «موسس» فلسفه اسلامی، در سامان بخشیدن به چهارچوب روش‌شناسانه ای است که موقعیت فلسفه را به‌عنوان دانشی موافق شرع و نافع تثبیت می‌کرد؛ این روش‌شناسی در نخستین گام لازم بود با زدودن زنگار تناقض‌گویی میان آغازگران فلسفه یونانی، بنیان‌های نظری خویش را تحکیم کند و پس‌ازآن نسبت معین و مثبتی با شریعت برقرار سازد؛ زیرا علمی که مبانی متزلزلی می‌داشت، نمی‌توانست زیر سایه شریعتی که همه‌چیز در نسبت با آن معنا پیدا می‌کرد، امید بقایی داشته باشد. فارابی برای تثبیت پایه‌های دانش نوپایی همچون فلسفه در عالم اسلام و نشان دادن سازگاری آن با تفکر اسلامی، روش‌شناسی مشخصی در نگارش و خوانش متون فلسفی پیشنهاد می‌کند که مبنای آن «رمز» است؛ بدین ترتیب ما با یک «متافیزیک رمزی» سروکار داریم که علاوه بر وظیفه صیانت از فلسفه در سامان تفکر اسلامی، راه را برای شیوه خاص متافیزیک پردازی ابن‌سینا و اتباعش، هموار می‌سازد.در این گفتار تلاش خواهد شد تا پس از به دست دادن شرحی از ابعاد این روش‌شناسی، دلالت‌های آن برای بسط تفکر فلسفی اسلامی نشان داده شود.