بازشناسی مستندات قرآنی قراردادهای صلح در صدر اسلام

مشروعیت انعقاد پیمان صلح بین مسلمانان و کفار امری مورد اتفاق میان مفسرین قرآن است. در صدر اسلام این پیمان ها با مدت زمان مشخص و براساس مصلحت مسلمین انجام میپذیرفت. به گواهی تاریخ صلح حدیبیه، صلح با یهودیان یثرب، صلح با قبیله بنی مُدلج، صلح با قبیله اشجع به فرمان رسول اکرم منعقد گردید. با عنایت به این پژوهش، هر کدام از صلح هایی که رسول اکرم و امام حسن مجتبی در صدر اسلام پذیرفتند مبتنی بر مستندات قرآنی است. در این جستار مشخص گردید که نبردهای صدر اسلام به قراردادهای متعددی نظیر 1-عقد مهادنه 2-عقد موادعه منجر گردیده است. با کنکاش تفسیری و ارزیابی مستندات قرآنی این قراردادها روشن گردید که اولاً درست است اسلام در صدد جلوگیری از هرگونه درگیری نظامی بوده اما مسلمین باید در صورت قوت و قدرت کافی صحنه نبرد را به سود خود به پایان ببرند؛ چراکه کفار لجوج هیچ گاه تحت بیرق حاکمیت مسلمین نخواهند رفت و غلبه دین حق را برنتابیده و فرامین اسلام آنان را به ستوه در می‌آورد ثانیاً صلح امام حسن مجتبی با معاویه کاملا منطبق بر سیره جد بزرگوار ایشان رسول اکرم و برگرفته از رهنمودهای قرآنی بوده و امام حسن در صلح خود با اتخاذ سیره و روش رسول اکرم در صلح حدیبیه رسوایی معاویه را برای همگان مشخص نمودند؛ به بیان دیگر صلح این دو بزرگوار منتج به غرض واحدی گردید: رسوایی و نقض پیمان مشرکین و مخالفان معاند. ثالثاً مشخص شد از منظر منطق قرآن، اسلام نه دین جنگ است و نه دین صلح؛ بلکه مصلحت، حرکت در مسیر دین و تربیت انسان ها مهم است و راهبران حقیقی اسلام همواره سعی نمودند تا جذب حداکثری و دفع حداقلی، برای اسلام به ارمغان آید.