تبیین عوامل موثر بر شیعه ستیزی در اندونزی: لزوم تقریب مذاهب اسلامی در دستیابی به صلح پایدار

بسیاری از پیروان اسلام در جنوب شرق آسیا ازجمله مسلمانان اندونزیایی که بزرگ‌ترین ملت مسلمان جهان را تشکیل می‌دهند، پیروان مذهب اهل تسنن هستند. درحالی‌که قدامت مذهب شیعه برخلاف تصورات کلی، حتی خیلی طولانی‌تر از پیدایش دولت‌های مدرن پسااستعماری در منطقه است. نفوذ شیعه در اندونزی از حتی خیلی قبل از تاسیس دو سازمان قدرتمند و پرنفوذ اسلامی اندونزی یعنی محمدیه (1912) و نهضت العلما (1926) که دو قطب سخنگوی مسائل مذهبی-اجتماعی جامعه هستند، قابل احساس بوده است. اندیشمندان در حقیقت اظهار می‌دارند که اسلام شیعی بخش غیرقابل‌انکاری از تاریخچه آسیای جنوب شرقی است و این‌که تاثیراتش به قبل از انقلاب جمهوری اسلامی ایران 79-1978 (هاشمی 1983، مارکینوفسکی 2005، سفیان 2013) برمی‌گردد. نفوذ شیعه در اندونزی به مذهب، آداب و سنن معنوی محدود نمی‌شود بلکه ادبیات، زبان، فرهنگ مادی و آثار باستانی تاریخی را نیز در برمی‌گیرد. ازقضا علی‌رغم روند دموکراسی سازی که در حال حاضر در این کشور در جریان است، شیعیان همچنان در تقلا هستند تا جایگاهشان را تثبیت نمایند و به پذیرش دینی و عدالت اجتماعی دست یابند. حضور آن‌ها در اندونزی اخیراً توسط مقامات رسمی اسلامی که توسط کینه‌توزان وهابی-سلفی حمایت می‌شوند، با چالش مواجه شده است. این مقامات به دنبال این هستند تا اسلام را انحصاری نمایند و تعبیر محدود خودشان از آموزه‌ها و عرف مذهبی اسلام را تحمیل کنند. این مقاله سعی بر این دارد تا تهدیداتی که شیعه را تهدید می‌کند مورد تحلیل قرار دهد. این امر به‌وسیله بررسی تلاش‌های گسترده به‌منظور بدنام نمودن آموزه‌های شیعه و نیز ترغیب پیروان دیگر مذاهب به شیعه ستیزی و اقلیت ستیزی از شیوه تبلیغات منفی و منحرف‌گرایانه و توهین به مقدسات، صورت می‌گیرد. لذا، لزوم گفتمان تقریب در دستیابی به صلح پایدار بیش از پیش خود را نمایان می‌کند. نه‌تنها در اندونزی بلکه در جهان اسلام، مسئله وحدت از اولویت بسیار مهمی برخوردار است و از بااهمیت‌ترین معضلات جهان اسلام کمرنگ شدن وحدت و پررنگ شدن دشمنی‌های درونی جامعه اسلامی است. ازاین‌رو، جهت دستیابی به صلح پایدار در جامعه اسلامی (بالاخص کشور اندونزی که موردمطالعه این نوشتار است) گفتمان جدیدی موردنیاز است که چیزی جز گفتمان تقریب مذاهب اسلامی نیست.