کارکرد عنصر مصلحت در حل میانکنش قاعده حفظ نظام و اصل آزادی بیان

اصل آزادی بیان یکی از مهمترین حقوق و ارزشهای اسلامی است؛ بدین معنا که افراد حق دارند عقیده‌ی خود را ابراز نموده و برای اثبات و احیاناً به‌دست آوردن همفکران دیگر درباره‌ی آن تبلیغ بنمایند. اما گاه میان بکارگیری این حق با سایر آموزه‌های مسلم اسلامی مانند صیانت از حفظ نظام، تزاحم ایجاد می‌شود. از جمله راهکارهای فقه برای حل تزاحمات در اینگونه موارد، بکارگیری عناصر واسطه‌ای همچون عنصر »مصلحت« میباشد. لذا، نوشتار حاضر با عنوان »کارکرد عنصر مصلحت در حل میان‌کنش قاعده حفظ نظام و اصل آزادی بیان« با هدف ارائه راهکار فقهی برای حل این مسئله، زمینه‌سازی در جهت تنظیم قانونی مشترک و تحقق صلح جهانی بر اساس عنصر مصلحت، تنظیم گردیده است. نگارندگان با رجوع به منابع فقهی و با روش تحلیلی – توصیفی بعد از جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای، به نتایج ذیل دست یافته‌اند:در حوزه‌ی فقه و حقوق مباحثی کلی در مورد آزادی بیان و مصادیق محدودیت‌های آن ارئه گردیده؛ اما بدین موضوع به شکل کاربردی در جهت ارائه‌ی ضابطه‌ای عقلی و شرعی، پرداخته نشده است. لذا، برای حل تقابل دو اصل مذکور که بر هر یک مصالحی مترتب می‌گردد و هر دو نزد شارع معتبر هستند، راهکار و ضابطه‌ای را میتوان بر اساس عنصر مصلحت تعریف نمود. مفهوم مذکور در فقه اسالمی بر قواعدی چون »حفظ نظام«، »مالزمت عقل با شرع«، »تقدیم اهم بر مهم« و »الضرر« استوار است که لازمه‌ی جریان هریک، تقدیم حفظ نظام اسلامی را نتیجه می‌دهد.