تحقق پایداری از منظر کارکردهای دانشگاهی: نگاهی به تجربه دانشگاهی در ایران

تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد، روند توسعه و صلح نیازمند نقش‌آفرینی کنش‌گران مختلف است. در این میان نهادهای آموزشی به دلیل نقش مهمی که در تولید و انتقال دانش ایفا می‌کنند، شایان توجه ویژه‌اند و از همین روست که طرح تحول در نظام‌های آموزشی و ارائه آموزش‌های همسو با توسعه پایدار در اولویت سیاستگذاری بسیاری از دولت‌ها قرار گرفته است. با توجه به این اهمیت، در مقاله پیش رو به بررسی نقش و جایگاه دانشگاه -به عنوان عالی‌ترین بازیگر در حوزه آموزش عالی– در تحقق توسعه پایدار و به سخن دیگر، پایداری می‌پردازیم. در این راستا، در قالب روش توصیفی، مفهوم پایداری و نقش دانشگاه در توسعه ارزش‌های مرتبط و توانمندسازی سرمایه‌های انسانی مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به نتایج پژوهش، نظر ده تن از صاحب‌نظران این حوزه درباره چگونگی تحقق این هدف در چارچوب دانشگاه‌ها را جویا شده‌ و متن مصاحبه‌ها را مورد تحلیل کیفی قرار داده‌ایم. یافته‌های پژوهش موید ارتباط مستقیم میان اقدامات دانشگاهی و ترویج ارزش‌های پایداری است؛ در صورتی که ساختارها و مکانیسم‌های دانشگاهی به شکل هدفمند تحول یابند. در سال‌های اخیر برخی از دانشگاه‌ها به ویژه در کشورهای پیشرفته اقدامات مشخصی را در این زمینه در پیش گرفته‌اند؛ ولی در نظام دانشگاهی ایران، گذشته از برخی اقدامات پراکنده، شکل‌گیری و توسعه فعالیت‌های مرتبط با پایداری به عنوان یک دغدغه مطرح نبوده و اقدامات ناکافی بوده است. بنابراین بر اساس نتایج تحقیق تنها در سایه سیاستگذاری دقیق و برنامه‌های هدفمند می‌توان به تحقق توسعه مبتنی بر ارزش‌های پایداری از طریق کارکردهای دانشگاهی امیدوار بود.