رویکرد «ترجمۀ فرهنگی» به فلسفۀ علوم انسانی

ترجمۀ فرهنگی کوششی است برای فراتر رفتن از ترجمۀ صرفاً مکانیکی و تحت‌اللفظی که از سطح گرامر (دستور زبان) عبور می‌کند و، فراتر از معنای مفردات، به بافت و زمینۀ فرهنگی (context) زیست‌جهان مبدا و ظرایف، اقتضائات و مختصات فرهنگ مقصد توجه جدی می‌کند. در گام اول، مقاله با مروری بر مقولات کلیدی سه پارادایم غالب در فلسفۀ علوم انسانی، یعنی پارادایم پوزیتیویستی (به نمایندگی آگوست کنت)، پارادیم هرمنوتیکی (به نمایندگی ویلهلم دیلتای) و پارادایم انتقادی (به نمایندگی کارل مارکس) و با بهره گرفتن از تلقی بدیع ویلهلم دیلتای در کتاب مقدمه بر علوم انسانی در باب ماهیت فلسفی علوم انسانی و دیدگاه وی در باب مناسبات «مفاهیم» و «جهان تاریخی»، درصدد طرح و تبیین این مدعاست که برخلاف خوانش غالب از سه پارادایم فوق که پارادایم پوزیتیویستی را بریده از بافت زیست‌جهان فرهنگی و دو پارادایم دیگر را آغشته به زمینة فرهنگی غرب می‌داند، در متون اصلی نمایندگان هر سه پارادایم فلسفة علوم انسانی (کنت، دیلتای و مارکس) با نوعی صورتبندی زبانیِ (ترجمة فرهنگیِ) «تجربۀ زیسته» مواجه‌ایم. در بخش بعدی مقاله و با توجه به نتایج نظری بخش اول، به امکانات و محدودیت‌های مفهومی پارادایم‌های سه گانۀ فوق برای طرح مسائل فلسفی ناظر به فرهنگ معاصر ایران خواهیم پرداخت.