الزامات تضمنی قاعده‌ی نفی سَبیل در فرآیند تمدن‌سازی ایرانی اسلامی

تمدن‌ها مبتنی بر دو پایه‌ی علم و فرهنگ شکل می‏گیرند. تمدن اسلامی نیز حاصل فرهنگ غنی اسلامی و تولید دانش سودمند در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و نظامی است. چیستی تمدن اسلامی را باید در تفاوت عمیق سبک زندگی برگرفته از آموزه‏های اسلامی در سه ساحت اعتقادیات، اخلاقیات و قوانین دانست که در سه سطح قلبی و زبانی و عملی بروز و ظهور می‏یابند. این تفاوت در سبک زندگی اسلامی موجب می‌شود مفهوم امنیت تمدنی از جایگاه برجسته‌ای برخوردار شود به‌نحوی‌که آرمان تمدن‌سازی ایرانی اسلامی نیز بدون در نظر داشتن الزامات تامین امنیت تمدنی میسور نخواهد بود. قاعده‏ی قرآنی «نفی سبیل» هم در بعد سلبی و هم در بعد ایجابی خود در فرایند تمدن‌سازی و امنیت تمدنی جایگاهی بی‏بدیل دارد. قاعده‌ مذکور به‌عنوان شرط لازم و نه کافی، الزامات و بینشی را با خود همراه می‌سازد که به قدرتمندی و توانمندی مومنین منجر می‌شود و «سنت‏های الهی» را در دنیای مادی جاری و ساری می‌کند. متن حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که «قاعده‌ی نفی سبیل چگونه می‌تواند در فرایند تمدنی به کارگیری شود؟» یافته‏های این مقاله با بهره‌گیری از برخی آموزه‌های نظریه امنیت هستی‌شناختی موید آن است که قاعده نفی سبیل، قاعده‌ای هویت‌ساز است که از طریق بازآفرینی هویت تمدنی به‌واسطه تولید علم «شرافت آفرین»، تولید ثروت «عزت‌آفرین» و اقتدار نظامی «غرورآفرین» سبب ایجاد و افزایش احساس امنیت هستی‌شناختی در فرایند تمدن‌سازی ایرانی و اسلامی می‌شود. روش‌ این پژوهش مبتنی بر تحلیل متعارف متن آموزه‌های تفسیری قرآن در نزد جمعی از علمای متاخر شیعه است.

the “nafy-e sabil” rule and the new islamic civilization

purpose: the most important goal of this article is to show that the reconstruction of &islamic civilization& requires a new definition and understanding of the rule of & negation of the way & (nafy-e sabil) in the texts of islamic jurisprudence. from the point of view of this article, the conceptual elements of the negation of the way, redefine and guarantee ontological security in islamic civilization. modern muslims and muslims who seek to create an islamic renaissance should carefully study the concept of the rule of nafy-e sabil.methodology: the present article is based on the method of &text content analysis& in the exegetical teachings of late shiite scholars. discourse analysis method, emphasizing the logic of difference and demarcation with &other& was also considered in this article. in this method, the concept of the rule of & negation of the way & (nafy-e sabil) and the identity of a believer were extracted from the qur’an and shia jurisprudence texts, and the civilization-building requirements of the rule of nafy-e sabil were identified in these texts. in order to validate the findings, the opinions of high-ranking shia clerics such as allameh jafari, imam khomeini, ayatollah khamenei, allameh tabatabai, ayatollah makarem shirazi and ayatollah javadi amoli were studied about the concept of &negation of the way & (nafy-e sabil) &, &faith& and &religious duties&.findings: the rule of nafy-e sabil is a fluid and dynamic concept that is formed based on demarcation, and is the basis of preserving the real identity of believers. nafy-e sabil is adherence to a divine tradition that will be manifested after the responsible and accurate performance of religious duties. this rule changes the principle of demarcation from islam and disbelief to faith and disbelief and defines faith based on religious duties and a special lifestyle. nafy-e sabil causes the production of knowledge, wealth and military power of muslims and shia to increase.conclusion: preservation of muslim identity has requirements that muslims and shia communities must pay attention to. the rule of nafy-e sabil will preserve the dignity, honor, pride and progress of the muslim and shia community, and this issue is of great interest in the statements of the high shia leaders. the difference in the islamic way of life led to the creation of security in the islamic civilization and causes the strength and capability of islamic civilization in the contemporary world.