مدل دستگاه فهم و آینده ‏اندیشی تمدن ‏ساز مبتنی بر قرآن کریم

یکی از ظرفیت‏های اساسی انسان، دستگاه فهم و اندیشه خدادادی اوست؛ که بدون آن، هیچ طرح و برنامه خردمندانه‏ای ممکن نیست. با شناخت و طراحی این دستگاه، می‏توان با یک فرایند نظام‏مند و قابل تکرار و تکثیر، از آن برای «آینده‏اندیشی تمدن‏ساز» استفاده کرد. این موضوع، در عصر حاضر که تصویرسازی؛ که قلب دستگاه آینده‏اندیشی است، یکی از روش‏های پرکاربرد و موثر تمدن بدیل یا رقیب غرب و تفکر غربی است، اهمیتی بیش از گذشته دارد.با توجه به این‏که منبع اصلی و قابل اطمینان برای طراحی این مدل یا دستگاه، قرآن و عترت است، لازم است این مدل مبتنی بر این‎دو منبع طراحی و تدوین شود. بر این اساس، مسئله اصلی تحقیق عبارت است از «چیستی و چگونگی مدل یا دستگاه فهم و آینده‏اندیشی تمدن‏ساز بر اساس قرآن و عترت». هدف پژوهش، طراحی این مدل، به‏منظور تولید تصویرهای صحیح و واقع‏نما از حقایق آینده و تنظیم اکنون بر اساس آن‎ها در یک رویکرد تمدن‏ساز است. روش پژوهش، تفسیر موضوعی استخراجی است. یافته‏های تحقیق نشان می‏دهد، بر اساس آیات قرآن کریم و روایات، عناصر و اجزاء مختلف «مدل یا دستگاه فهم و آینده‏اندیشی» عبارتند از ذهن، تصویرهای آینده، دستگاه اندیشه و دستگاه انگیزه. مهم‏ترین بخش این دستگاه، تصویرهای پایه، ملاک یا شاخص است که عناصر تشکیل‌دهنده آن‏ها، باورها و اعتقادات تصدیق و ذخیره شده است. تصویرهای زمان‏پایه؛ مانند تصویرهای گذشته، حال یا آینده یا تصویرهای مبتنی بر موضوعات مختلف دیگر، با این تصویرها ارزیابی و سنجش شده و تصدیق یا رد می‏شوند. بر اساس یافته‏های تحقیق، با به‏کارگیری «مدل یا دستگاه فهم و آینده‏اندیشی مبتنی بر قرآن و عترت» در «ابعاد جامع روابط انسان» (رابطه با خدا، خودش، دیگران، دنیا، محیط، ...) و در سطوح فردی، اجتماعی؛ در عرصه‏های علمی، فناوری، ... و سطوح داخلی، منطقه‏ای و بین‌المللی، می‏توان فرایند تمدن‏سازی را سامان داد.با در نظرگرفتن مولفه‌های «دستگاه آینده‏اندیشی» و «تمدن‏سازی، می‏توان گفت، «نتیجه به‏کارگیری مدلی که در آن، همه جوانب آینده بر اساس قرآن و عترت مد نظر باشد، تمدن‏سازی خواهد بود. این مدل را می‏توان زیرمجموعه «مدل دستگاه آینده‏اندیشی انسان کامل» دانست؛ که از ابتدای آفرینش به دنبال تحقق «تمدن اسلامی»و«فراگیری اسلام» در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان در کل جهان بوده است. بر اساس یافته‏های تحقیق، «آینده‏اندیشی تمدن‏ساز اسلامی عبارت است از کنش یا فرایند فکری مداوم و نظام‏مند معطوف به آینده (اخروی و دنیوی)؛ که در اثر انگیزه ترس از ضرر، طمع منفعت یا علاقه (محبت) ناشی از شایستگی مقام مراتب ولایت الهی ایجاد و منجر به ترسیم نقشه ذهنی و عینی (برنامه) مبتنی بر قرآن و عترت، به‏منظور تحقق تمدن اسلامی می‏شود.

The model of the civilization-building system of understanding and futurism based on the Holy Qur’an

One of the basic capacities of man is his Godgiven system of understanding and thought; Without it, no wise plan is possible. By recognizing and designing this device, it can be used for &civilizationbuilding foresight& with a systematic, reproducible process. This theme, in the present age of illustration; Which is the heart of the futuristic apparatus, is one of the most widely used and effective methods of alternative civilization or rival of the West and Western thinking.  The importance is now more significant than ever. For this designing process the Qur’an and Itrat are essential to compile the model. Accordingly, the main issue of this research is &what and how the model or system of understanding and future oriented thinking of civilization builders are based on the Qur’an and Itrat.& The aim of the research is to design this model in order to produce accurate and realistic visions of future facts and to adjust the present based on them in a civilizationbuilding approach. The research method is thematic interpretation. The research findings show that, based on the verses of the Holy Quran and narrations, the various elements and components of the &model or system of understanding and futurism& include the mind, future visions, the system of thought and the system of motivation. The most important part of this device is the basic images, criteria or indicators, whose constituent elements, beliefs and convictions have been acknowledged and stored. Basic time visions include images of the past, present, or future, or images based on various other subjects are evaluated, measured, and acknowledged or even rejected. Based on the research findings, by applying the &model or system of understanding and futurism based on the Qur’an and Itrat& ​​in the &comprehensive dimensions of human relations& (relationship with God, himself, others, the world, the environment, etc) both at the individual and social levels; In the fields of science, technology, and domestic, regional and international levels, the process of civilization can be organized. By considering the components of &futurism apparatus& and &civilization”, It can be said that &the result of applying a model in which all aspects of the future are based on the Qur’an and Itrat will be civilization.& This model can be considered as a subset of the &models of the perfect human future thinking machine&. From the beginning of creation, it has sought the realization of &Islamic civilization& and &learning of Islam& in all aspects of individual and social life of man throughout the world. According to the research findings, &Islamic civilizationbuilding futurism is a continuous and systematic action or thought process aimed at the future (hereafter and worldly); Due to the motive of fear of harm, greed for benefit or interest (love) resulting from the merit of the position of divine guardianship and leads to drawing a mental and objective plan (program) based on the Qur’an and Itrat, in order to achieve Islamic civilization