تحلیلی برمولفه‌های اندیشه‌سیاسی محقق‌سبزواری در نسبت با محقق‌کرکی در تمدن‌شیعی دوران صفوی

هدف از انجام این پژوهش، تبیین مولفه‌های اندیشه‌‌سیاسی محقق‌سبزواری به‌عنوان شیخ‌الاسلام پایتخت دولت‌صفوی در تمدن‌شیعی ظهوریافته‌ آن دوران است. گردآوری اطلاعات این پژوهش، با روش اسنادی و کتابخانه‌ای انجام شده و بر چارچوب نظری شلدون ولین استوار است. ولین با الهام از نظریه انقلاب‌های علمی توماس کوهن، بیان می‌دارد که یک پارادایم سیاسی از طریق سرآمد آن شکل می‌گیرد، توسط کارورزان صرفا به‌کارگرفته می‌شود و به‌وسیله پارادایم‌سازان بدون دگرگونی بنیادین و با حفظ چارچوب اصلی، ویژگی‌هایی از آن تغییر یافته یا عناصری به آن افزوده می‌شود. در این تحقیق، با استفاده از نظریه پاردایم‌های سیاسی ولین، الگویی از فکرسیاسی محقق‌سبزواری با تکیه برکتاب «روضه‌الانوار عباسی» در نسبت با محقق‌کرکی در تمدن‌شیعی دوران صفوی به‌دست آمده‌است. براساس تحلیل داده‌های این تحقیق، محقق‌سبزواری به‌عنوان پارادایم‌ساز در چارچوب پارادایمِ محقق‌کرکی به‌عنوان سرآمدپارادایم، مولفه‌های فکرسیاسی خویش را سامان داده‌است. وی در نسبت با سه مولفه‌ اصلی فکرسیاسی محقق‌کرکی شامل: 1.حلیت اخذ خراج سلطان، 2.اقامه نماز‌جمعه در دوران غیبت، 3.مشروعیت‌دهی به حکومت‌صفوی، اولی را پذیرفته دومی را از وجوب‌تخییری به وجوب‌عینی تبدیل کرده و در مولفه سوم سه عنصر «عدل»، «عدالت» و «اعتدال» را به‌عنوان یک زنجیره مفاهیم به هم پیوسته، بیان داشته‌است. از نظر محقق‌سبزواری، «عدل» در شخص سلطان، «عدالت» در طبقه‌بندی علما و «اعتدال» در طبقه‌بندی مردم، نمایان می‌شود و پس از تکمیل این زنجیره، سلطنت مشروع می‌گردد.

An Analysis of the Components of Sabzevari Scholar’s Political Thought in Relation to Karaki Scholar in the Safavid Civilization

The purpose of this study is to explain the components of political thought of the researcher Sabzevari as Shaykh alIslam, the capital of the Safavid state in the emerging Shiite civilization of that time. The data collection of this research is done by documentary and library method and is based on the theoretical framework of SheldonWelin. Inspired by the theory of scientific revolutions, Thomas Cohen states that a political paradigm is formed through its superiority, is used only by practitioners, and is modified or modified by paradigm makers without fundamental change and while retaining the original framework. It becomes. In this research, using the theory of political paradigms of Valin, a model of political thought of a green researcher based on the book &Roza AlAnwar Abbasi& in relation to a Turkish scholar in the Shiite civilization of the Safavid period has been obtained. Based on the analysis of the data of this research, the researcher Sabzevari as a paradigm maker has organized the components of his political thought within the framework of the paradigm of the researcher Karaki as the leading paradigm. In relation to the three main components of the political thought of the scholar Karaki, including: &Justice& has been expressed as &justice& and &moderation& as a chain of interconnected concepts. According to the researcher, &justice& appears in the person of the sultan, &justice& in the classification of ulema and &moderation& in the classification of the people, and after the completion of this chain, the monarchy becomes legitimate.